Ο καθηγητής Πολιτικής της Υγείας της Σχολής Οικονομικών & Πολιτικών Επιστημών. κ. Ηλίας Μόσιαλος εξηγεί τι ισχύει με τα εμβόλια και τις θεραπείας κατά της ευλογιάς των πιθήκων, μετά τις οδηγίες που εξέδωσε η η Εθνική Επιτροπή Εμβολιασμών.
Τα κρούσματα της ευλογιάς των πιθήκων είναι λιγότερα από 200 παγκοσμίως. Όμως πολλοί ανησυχούν για την ύπαρξη και την διαθεσιμότητα φαρμάκων και εμβολίων για αυτή τη νόσο.
Υπάρχουν φάρμακα; Ναι
Υπάρχουν θεραπευτικές επιλογές, όπως τα αντιιικά tecovirimat (που είναι εγκεκριμένο για τη θεραπεία της ευλογιάς σε ενήλικες και παιδιά) και τα brincidofovir και cidofovir (που θα μπορούσαν επίσης να είναι αποτελεσματικά καθότι έχουν αποδεδειγμένη δράση έναντι των ιών ευλογιάς σε εργαστηριακές μελέτες και σε μελέτες σε ζώα).
Στις ΗΠΑ, 2 εκατομμύρια δόσεις tecovirimat αποθηκεύονται (στο στρατηγικό Εθνικό Απόθεμα των ΗΠΑ), για την περίπτωση που συμβεί βιοτρομοκρατική επίθεση που μπορεί να προκαλέσει ασθένειες που σχετίζονται με ιό της ορθοποξιάς.
Επίσης ο Καναδάς έχει εξασφαλίσει δόσεις και πολλές ευρωπαικές χώρες έχουν προσεγγίσει την εταιρεία που το παράγει.
Μένοντας στις φαρμακευτικές προσεγγίσεις, υπάρχει και η δυνατότητα ενδοφλέβιας χρήσης ανοσοσφαιρινής της δαμαλίτιδας (VIG). Δηλαδή, αντισώματα που ανέπτυξαν άτομα ως απόκριση στο εμβόλιο της ευλογιάς απομονώνονται από το αίμα αυτών και δίνονται σε ασθενείς (Δείτε ΕΔΩ).
Όσον αφορά στον εμβολιασμό, υπάρχει εμβόλιο για προστασία έναντι της ευλογιάς των πιθήκων σε ενήλικες, του οποίου η αποτελεσματικότητα εκτιμάται στο 85%. Ο εμβολιασμός είναι αποτελεσματικός ακόμα και μετά την έκθεση στον ιό της ευλογιάς των πιθήκων.
Ωστόσο, όσο πιο γρήγορα ένα εκτεθειμένο άτομο κάνει το εμβόλιο, τόσο καλύτερα. Αμερικανικοί και βρετανικοί υγειονομικοί φορείς (CDC / UKHSA) συνιστούν να χορηγείται το εμβόλιο εντός 4 ημερών από την έκθεση προκειμένου να αποφευχθεί η εμφάνιση της νόσου. Εάν χορηγηθεί μεταξύ 4-14 ημερών μετά την έκθεση, ο εμβολιασμός μειώνει τα συμπτώματα, αλλά συνήθως δεν μπορεί να αποτρέψει τη νόσο.
Επίσης το εμβόλιο (MVA-BN) εγκρίθηκε για χρήση στην Ευρωπαϊκή Ένωση το 2013 με το όνομα Imvanex, για ενεργό ανοσοποίηση κατά της ευλογιάς στους ενήλικες. Διατίθεται στις ΗΠΑ ως JYNNEOS και έλαβε από τον Σεπτέμβριο του 2019 έγκριση από τον FDA και για την πρόληψη και της ευλογιάς των πιθήκων (Δείτε ΕΔΩ)
To εμβόλιο όμως αυτό θα είναι διαθέσιμο το 2023, και ήδη η Αρχή Προηγμένης Βιοϊατρικής Έρευνας και Ανάπτυξης (Biomedical Advanced Research and Development Authority) των ΗΠΑ, έχει εξασφαλίσει 13 εκατομμύρια δόσεις. Κάτι αντίστοιχο θα πρέπει αν κάνει άμεσα και η Ευρωπαϊκή ένωση μέσω της Ευρωπαϊκής Αρχής ετοιμότητας και ανταπόκρισης σε καταστάσεις έκτακτης ανάγκης για την υγεία (European Health Emergency preparedness and Response Authority, HERA).
Να πούμε επίσης, πως όπως και με τον κορωνοϊό, παραμένει εντυπωσιακός ο ρυθμός της επικαιροποίησης των διαθέσιμων δεδομένων από τις χώρες που έχουν καταγραφεί κρούσματα. Για παράδειγμα, ήδη κάποιες χώρες έχουν αναλύσει το γονιδιακό υλικό από δείγματα ασθενών και έχουν καταθέσει τα αποτελέσματα σε ηλεκτρονικές βάσεις δεδομένων (Δείτε ΕΔΩ) συνεισφέροντας στην προσπάθεια να βρεθεί η αλυσίδα της μετάδοσης.
Στην Ελλάδα, μέχρι στιγμής, δεν υπάρχει κρούσμα. Ας θυμόμαστε πως δεν βοηθά ούτε ο στιγματισμός, ούτε ο πανικός, ούτε η τρομολαγνεία. Ας μείνουμε ενημερωμένοι και ας προσέχουμε.
Τα μέτρα για την ευλογιά των πιθήκων στην Ελλάδα – Η επίσημη ανακοίνωση
Δεν υπάρχει ένδειξη μαζικού εμβολιασμού στην Ελλάδα ενάντια στην ευλογιά των πιθήκων, σύμφωνα με την Εθνική Επιτροπή Εμβολιασμών που συνεδρίασε σήμερα προκειμένου να εξετάσει τα μέχρι στιγμής επιστημονικά και επιδημιολογικά δεδομένα αναφορικά με την εμφάνιση κρουσμάτων.
Σύμφωνα με την απόφαση της Επιτροπής, ο εμβολιασμός μπορεί να γίνει επιλεκτικά:
- Μετά από έκθεση σε άτομα που είχαν στενή επαφή με κρούσμα όπως άτομα του στενού περιβάλλοντος και ιατρονοσηλευτικό προσωπικό. Η χορήγηση του εμβολίου θα πρέπει να γίνει εντός 4 ημερών από την έκθεση.
- Προληπτικά σε άτομα που εργάζονται σε χώρους με αυξημένο επαγγελματικό κίνδυνο έκθεσης στον ιό της ευλογιάς των πιθήκων, όπως ερευνητικά εργαστήρια.
Η Επιτροπή Εμβολιασμών εκτιμά πως, με τα μέχρι σήμερα δεδομένα, ο κίνδυνος από την ευλογιά των πιθήκων για το γενικό πληθυσμό της χώρα μας είναι πολύ μικρός, αλλά οι συστάσεις θα επικαιροποιούνται, ανάλογα με τις εξελίξεις.
Σημειώνεται, τέλος, πως εξετάζεται από τον Οργανισμό της Ευρωπαϊκής Ένωσης European Health Emergency Preparedness and Response Authority (HERA) η δυνατότητα κοινής προμήθειας εμβολίων με ταχείες διαδικασίες για τις ενδεχόμενες ανάγκες κάθε χώρας.