Σε μια νέα «στρατηγική» της Τουρκίας η οποία «από το 2021 αμφισβητεί εμμέσως πλην σαφώς την ελληνική κυριαρχία στα μεγάλα νησιά του Αιγαίου» αναφέρεται ο υφυπουργός Παιδείας και αν.καθηγητής Διεθνούς Δικαίου και Εξωτερικής Πολιτικής Άγγελος Συρίγος, επισημαίνοντας πως «αυτή η διεκδίκηση δεν είναι κάτι περιστασιακό». Μάλιστα σε συνέντευξη του στο ethnos.gr σημειώνει πως αυτή τη στρατηγική «αργά ή γρήγορα θα την δούμε να εφαρμόζεται και στην πράξη» και επισημαίνει πως «θεωρητικώς μία νέα κρίση μπορεί να ξεσπάσει ανά πάσα στιγμή».
Σε αυτή τη φάση ο υφυπουργός Παιδείας και Θρησκευμάτων Αγγελος Συρίγος εκτιμά ότι ένα «θερμό επεισόδιο», δεν αποτελεί επιδίωξη του Ερντογάν, καθώς «ενδιαφέρεται για εύκολες νίκες εντυπώσεων και όχι για κάτι που μπορεί να έχει οδυνηρή κατάληξη για τον ίδιο και τη χώρα του, όπως μία στρατιωτική αντιπαράθεση μεταξύ των δύο κρατών». Ωστόσο επισημαίνει πως «όλες οι τουρκικές κινήσεις εδώ και καιρό δείχνουν ότι θέλουν να σπρώξουν την Ελλάδα να προβεί στην μοιραία κίνηση στρατιωτικής κλιμακώσεως». Μάλιστα προσθέσει πως «με δεδομένο ότι οι τουρκικές προκλήσεις είναι πολλές και καθημερινές, δεν θα πρέπει να αποκλείουμε να προκύψει ένα θερμό επεισόδιο κατά λάθος»
Στα της παιδείας ο κ. Συρίγος αναφέρει μεταξύ άλλων πως « οι ομάδες περιφρούρησης πανεπιστημιακού ιδρύματος θα βρίσκονται από το φθινόπωρο στα τρία πανεπιστήμια που έχουν πανεπιστημιουπόλεις εντός αστικού ιστού, δηλαδή στο Πανεπιστήμιο Αθηνών και στο Μετσόβιο Πολυτεχνείο στην Αθήνα και στο Αριστοτέλειο στη Θεσσαλονίκη». Παράλληλα προσθέτει πως «θα μπορούν να χρησιμοποιηθούν και σε όποιο άλλο πανεπιστήμιο δημιουργείται πρόβλημα ασφαλείας, όπως αυτή τη στιγμή στο Οικονομικό Πανεπιστήμιο».
Ο Τούρκος πρόεδρος είπε τελικά το «ναι» στην ένταξη Φιλανδίας και Σουηδίας στη βορειοατλαντική συμμαχία, ενώ επέλεξε να μην παρουσιάσει τις αναθεωρητικές του απόψεις για την Ανατολική Μεσόγειο στη Σύνοδο Κορυφής του ΝΑΤΟ. Πως εκτιμάτε πως θα πορευθεί ο κ. Ερντογάν όσον αφορά στις ελληνοτουρκικές σχέσεις το επόμενο διάστημα ;
Εδώ και τουλάχιστον τρία χρόνια η Τουρκία έχει υιοθετήσει μία συγκεκριμένη αντίληψη για τον γεωστρατηγικό της ρόλο. Αφ’ ενός επιδιώκει η κυριαρχία της στις θαλάσσιες περιοχές που την περιβάλλουν να είναι πολλαπλάσια όσων της δίνει το διεθνές δίκαιο, προκειμένου να αντικατοπτρίζει την ευρύτερη ισχύ της. Αφ’ ετέρου θεωρεί ότι είναι η επικυρίαρχος χώρα της ανατολικής Μεσογείου. Ό,τι συμβαίνει στη συγκεκριμένη θάλασσα, θα πρέπει να τυγχάνει τουλάχιστον της εγκρίσεώς της. Η νέα αυτή αντίληψη φάνηκε ξεκάθαρα με το τουρκο-λιβυκό μνημόνιο τον Νοέμβριο του 2019 και με το δόγμα της «Γαλάζιας Πατρίδας». Πρόκειται για ουσιαστική αναβάθμιση των τουρκικών διεκδικήσεων έναντι της χώρας μας. Το 1974 διεκδίκησε υποβρύχιες περιοχές υφαλοκρηπίδας πέριξ των ελληνικών νησιών του ανατολικού Αιγαίου. Το 1996 χαρακτήρισε «γκρίζες ζώνες» κυριαρχίας μικρά νησιά σε διάφορα σημεία του Αιγαίου που δεν κατονομάζονταν ρητώς στις συνθήκες της Λωζάννης και των Παρισίων με τις οποίες διευθετήθηκε το εδαφικό καθεστώς της περιοχής μας. Από το 2021 αμφισβητεί εμμέσως πλην σαφώς την ελληνική κυριαρχία στα μεγάλα νησιά του Αιγαίου. Αυτή η διεκδίκηση δεν είναι κάτι περιστασιακό. Πρόκειται για μία νέα στρατηγική. Επομένως, αργά ή γρήγορα θα την δούμε να εφαρμόζεται και στην πράξη. Εάν θα γίνει αυτό το επόμενο χρονικό διάστημα, δεν μπορούμε να το γνωρίζουμε. Ο Ερντογάν, όμως, έχει το χαρακτηριστικό ότι αναζητεί ευκαιρίες για να εκφράσει αυτή τη νέα στρατηγική του. Θεωρητικώς μία νέα κρίση μπορεί να ξεσπάσει ανά πάσα στιγμή.
H Άγκυρα έχει αναπτύξει μια εμπρηστική ρητορική για το θέμα της αποστρατικοποίησης των νησιών. Πως απαντά η κυβέρνηση σε αυτό το γαϊτανάκι των προκλητικών δηλώσεων;
Η Τουρκία προσπαθεί να δείξει ότι οι ακραίες διεκδικήσεις της έχουν θεμέλιο στο διεθνές δίκαιο. Πράγματι η συνθήκη της Λωζάννης του 1923 αναφέρεται σε αποστρατιωτικοποίηση της Λήμνου και της Σαμοθράκης και σε περιορισμούς σε Λέσβο, Χίο, Σάμο και Ικαρία. Η συνθήκη των Παρισίων του 1947 προβλέπει την αποστρατιωτικοποίηση των Δεδεκανήσων. Η Ελλάδα παραδέχεται επισήμως ότι από το 1974 άρχισε να εξοπλίζει τα νησιά του Ανατολικού Αιγαίου παραβιάζοντας τις συνθήκες. Ο λόγος ήταν η τουρκική εισβολή στην Κύπρο, η ίδρυση στη Σμύρνη της Στρατιάς Αιγαίου με μεγάλο αριθμό αποβατικών σκαφών και η απειλή του casus belli σε περίπτωση αυξήσεως των ελληνικών χωρικών υδάτων. Η Ελλάδα προέβη στις αναγκαίες αμυντικές προπαρασκευές, που θα της επιτρέψουν να ασκήσει, εάν χρειασθεί, το δικαίωμα της νόμιμης άμυνας, όπως προβλέπεται στο άρθρο 51 του Χάρτη του ΟΗΕ.
Μέχρι προσφάτως, η Τουρκία έθετε την αποστρατικοποίηση ως παραβίαση του συγκεκριμένου καθεστώτος. Από τον Οκτώβριο του 2021, όμως, την διασυνδέει με την ελληνική κυριαρχία. Ισχυρίζεται ότι η αποστρατικοποίηση ήταν δήθεν όρος για να περιέλθουν τα συγκεκριμένα νησιά στην Ελλάδα. Αφ’ ης στιγμής η Ελλάδα παραβίασε τις συνθήκες, όλο το εδαφικό καθεστώς της περιοχής τίθεται υπό αμφισβήτηση. Πρόκειται για μία καινοφανή αντίληψη! Σύμφωνα με το άρθρο 62 της συνθήκης της Βιέννης για το δίκαιο των συνθηκών, οι διεθνείς συμφωνίες που καθορίζουν μεθοριακές γραμμές, δεν υπόκεινται σε αλλαγές. Η Ελλάδα προπαρασκευάζεται αμυντικά για να αντιμετωπίσει έμπρακτη αμφισβήτηση της ελληνικής κυριαρχίας. Παράλληλα παρουσιάζει ενώπιον διεθνών οργανισμών και συμμάχων με κάθε τρόπο τις τουρκικές ακρότητες.
Πόσο πιθανό είναι το ενδεχόμενο ενός «θερμού επεισοδίου» στο Αιγαίο μέσα στο καλοκαίρι ;
Εκτιμώ ότι σε αυτή τη φάση ένα «θερμό επεισόδιο», δεν αποτελεί επιδίωξη του Ερντογάν. Δεν θέλει να προχωρήσει σε μία κίνηση που μπορεί να οδηγήσει σε στρατιωτική σύγκρουση. Ενδιαφέρεται για εύκολες νίκες εντυπώσεων και όχι για κάτι που μπορεί να έχει οδυνηρή κατάληξη για τον ίδιο και τη χώρα του, όπως μία στρατιωτική αντιπαράθεση μεταξύ των δύο κρατών. Για αυτό θα επιμείνει σε ενέργειες οι οποίες δημιουργούν αμφισβητήσεις της ελληνικής κυριαρχίας και των ελληνικών κυριαρχικών δικαιωμάτων αλλά δεν καταλήγουν σε πόλεμο. Η αποστολή, επί παραδείγματι, ενός γεωτρητικού σκάφους που την θεωρώ πολύ πιθανή, μπορεί να εμπλέκει στρατιωτικά μέσα αλλά δεν οδηγεί υποχρεωτικώς σε «θερμό επεισόδιο». Επίσης πρέπει να έχουμε κατά νου ότι ο Ερντογάν δεν θέλει να εμφανισθεί ως η πλευρά εκείνη που προχωρεί πρώτη σε χρήση όπλων. Όλες οι τουρκικές κινήσεις εδώ και καιρό δείχνουν ότι θέλουν να σπρώξουν την Ελλάδα να προβεί στην μοιραία κίνηση στρατιωτικής κλιμακώσεως. Βεβαίως, με δεδομένο ότι οι τουρκικές προκλήσεις είναι πολλές και καθημερινές, δεν θα πρέπει να αποκλείουμε να προκύψει ένα θερμό επεισόδιο κατά λάθος.
Η Τουρκία ετοιμάζεται για εκλογές το 2023, με την οικονομία της να κλυδωνίζεται γεγονός που επηρεάζει και την δημοτικότητα του κ. Ερντογάν στις δημοσκοπήσεις. Το γεγονός αυτό εκτιμάτε πως οδηγεί τον Τούρκο πρόεδρο σε μια ρητορική όλο και υψηλότερων τόνων με στόχο το εσωτερικό ακροατήριο ;
Από πέρυσι τον Σεπτέμβριο μέχρι και τη ρωσική εισβολή στην Ουκρανία είχαμε καθημερινά τουλάχιστον μία δήλωση τούρκου αξιωματούχου για τις διμερείς μας σχέσεις. Ακολούθησε μία διακοπή σχεδόν 2 μηνών και ξανάρχισαν. Είναι προφανές ότι η διαρκής αναμόχλευση των διμερών θεμάτων από πλευράς Τουρκίας σχετίζεται άμεσα με την εσωτερική οικονομική κατάσταση και τις επερχόμενες εκλογές. Ο επίσημος πληθωρισμός τρέχει με 74%. Ο ανεπίσημος πρέπει να είναι πάνω από 135%. Η τουρκική λίρα εδώ και ενάμιση χρόνο έχει απωλέσει το 60% της αξίας της. Είναι σαν να πηγαίνεις και με 1 ευρώ να αγοράζεις πράγματα αξίας 40 λεπτών. Ο Ερντογάν χρειάζεται να αποσπάσει κάπου την προσοχή του λαού του από τα πιεστικά οικονομικά προβλήματα. Ο εθνικισμός είναι η καλύτερη λύση. Για αυτό με ανησυχεί η περίοδος έως τις τουρκικές εκλογές του 2023. Μη νομίζουμε όμως ότι μετά τα πράγματα θα είναι ανέφελα… Όπως σας πρωτοείπα, η αμφισβήτηση της ελληνικής κυριαρχίας σε όλα τα ανατολικά νησιά του Αιγαίου αποτελεί πλέον τουρκική στρατηγική. Θα την ξαναβρούμε μπροστά μας.
Το υπουργείο Παιδείας φέρνει προς ψήφιση στη Βουλή ένα νομοσχέδιο με αλλαγές στην τριτοβάθμια εκπαίδευση. Ωστόσο για θέματα που σχετίζονται με τη διοίκηση των πανεπιστημίων έχουν υπάρξει αντιδράσεις από πρυτάνεις. Σκοπεύετε να κάνετε κάποια τροποποίηση στις προωθούμενες διατάξεις ;
Η διοίκηση των πανεπιστημίων είναι κάτι εξαιρετικά σημαντικό. Η αλλαγή του τρόπου αναδείξεως της διοικήσεως ενός πανεπιστημίου είναι πολιτική επιλογή που στηρίζεται από τον ίδιο τον πρωθυπουργό. Από εκεί και πέραν, ας δούμε ευρύτερα το νομοσχέδιο. Σε 400 σελίδες και σε 350 άρθρα επιχειρείται να αποδοθεί χώρος για ελευθερία δράσεων στα Ανώτατα Ιδρύματα, να σταματήσουν οι καθηλώσεις που προκαλούν οι γραφειοκρατικές αγκυλώσεις και να σπάσει ο ασφυκτικός δεσμός μεταξύ ΑΕΙ και Υπουργείου. Αυτά είναι τα σημαντικά. Στο νομοσχέδιο που πρόκειται να ψηφιστεί εντός του Ιουλίου θα υπάρξουν αλλαγές σε αρκετά σημεία. Τα σχόλια στη διαβούλευση και οι παρατηρήσεις της Συνόδου των Πρυτάνεων ελήφθησαν σοβαρά υπ’ όψιν και πολλά από όσα επισημάνθηκαν έχουν ενσωματωθεί στο νομοσχέδιο. Η βασική όμως φιλοσοφία για τη διοίκηση των ΑΕΙ δεν αλλάζει.
Ποιος είναι ο σχεδιασμός της κυβέρνησης όσον αφορά στην εφαρμογή του μέτρου της πανεπιστημιακής αστυνομίας ;
Η πανεπιστημιακή αστυνομία, όπως την ονομάζετε, ή οι ομάδες περιφρούρησης πανεπιστημιακού ιδρύματος, όπως αποκαλούνται στο νόμο θα βρίσκονται από το φθινόπωρο στα τρία πανεπιστήμια που έχουν πανεπιστημιουπόλεις εντός αστικού ιστού, δηλαδή στο Πανεπιστήμιο Αθηνών και στο Μετσόβιο Πολυτεχνείο στην Αθήνα και στο Αριστοτέλειο στη Θεσσαλονίκη. Παράλληλα θα μπορούν να χρησιμοποιηθούν και σε όποιο άλλο πανεπιστήμιο δημιουργείται πρόβλημα ασφαλείας, όπως αυτή τη στιγμή στο Οικονομικό Πανεπιστήμιο. Έχει τεθεί από κάποιους το ερώτημα της υπαγωγής της πανεπιστημιακής αστυνομίας στις πρυτανικές αρχές. Εδώ να σημειώσω ότι αποτελεί βήμα προόδου πως θεωρούμε αναγκαία την παρουσία της αστυνομίας εντός των ΑΕΙ και το πρόβλημα είναι σε ποιον θα υπάγεται. Επ’ αυτού, απάντησε τον Μάιο το Συμβούλιο της Επικρατείας. Η πρόληψη και η καταστολή του εγκλήματος, ασκούνται κατά το Σύνταγμα από το Κράτος μέσω των σωμάτων ασφαλείας όπως η ΕΛΑΣ. Η αυτοδιοίκηση των πανεπιστημίων δεν σημαίνει αυτονομία. Τα ΑΕΙ δεν είναι μία ανεξάρτητη νησίδα όπου εφαρμόζονται κατά το δοκούν οι νόμοι της πολιτείας. Κατά τα λοιπά για εμένα η μείζων αλλαγή της τελευταίας τριετίας έγινε τον Ιούλιο του 2019, όταν δόθηκε η δυνατότητα στην αστυνομία να παρεμβαίνει εντός των ΑΕΙ για την καταστολή ποινικών πράξεων χωρίς να παίρνει την άδεια κανενός, όπως δηλαδή συμβαίνει οπουδήποτε στη χώρα.