«Παυσίπονα» στον ενεργειακό πονοκέφαλο αναζητούν σήμερα οι υπουργοί Ενέργειας της ΕΕ, που ετοιμάζονται για ένα δύσκολο χειμώνα. Με ορατό το ενδεχόμενο η Ρωσία να κλείσει τις στρόφιγγες του φυσικού αερίου τους επόμενους μήνες είναι αναγκαίο στη σημερινή συνεδρίαση να υπάρξει μια πρώτη συμφωνία.
Απαισιοδοξία
Άλλωστε τα μηνύματα στο ενεργειακό πεδίο κάθε άλλο παρά αισιόδοξα είναι, καθώς η Gazprom ανακοίνωσε πως θα προχωρήσει εκ νέου στη μείωση των ροών μέσω του αγωγού Nord Stream 1 (που προμηθεύει με αέριο την Κεντρική Ευρώπη). Το γεγονός αυτό ενέτεινε τις ανησυχίες για τις επόμενες κινήσεις της Μόσχας και οδήγησε σε νέο άνοδο των τιμών του φυσικού αερίου.
Μέσα σε αυτό το γκρίζο τοπίο οι υπουργοί Ενέργειας καλούνται να προχωρήσουν σε επιμέρους τροποποιήσεις στην αρχική πρόταση της Κομισιόν για μείωση της κατανάλωσης του φυσικού αερίου κατά 15%. Με τη συγκεκριμένη πρόταση διαφώνησαν δώδεκα χώρες της Ε.Ε. ανάμεσα στις οποίες είναι η Ελλάδα αλλά και όλα τα κράτη του ευρωπαϊκού Νότου (η Ιταλία, η Ισπανία, η Πορτογαλία, η Μάλτα , η Κύπρος καθώς επίσης και η Γαλλία).
Σύμφωνα με τις τελευταίες πληροφορίες σήμερα θα συζητηθεί μια τροποποιημένο εκδοχή του σχεδίου, που θα διατηρεί μεν το οριζόντιο εθελοντικό στόχο μείωσης αλλά θα παρέχει ένα μεγάλο εύρος εξαιρέσεων. Μεταξύ άλλων εξετάζεται η εξαίρεση νησιωτικών χωρών που δεν συνδέονται με τα δίκτυα της Ε.Ε. (όπως η Ιρλανδία, η Κύπρος και η Μάλτα) καθώς επίσης και χωρών που έχουν αποθηκευμένους μεγάλους όγκους φυσικού αερίου. Επίσης το εναλλακτικό σχέδιο που θα συζητηθεί προβλέπει πως η κήρυξη κατάστασης συναγερμού στην ΕΕ -που θα καθιστούσε υποχρεωτικούς τους στόχους- θα πρέπει να ζητηθεί από τουλάχιστον πέντε χώρες και να εγκριθεί στη συνέχεια.
Από την πλευρά της Ελλάδας στόχος είναι η εξαίρεση από την πρόταση που έχει καταθέσει η Ευρωπαϊκή Επιτροπή για οριζόντια μείωση της κατανάλωσης φυσικού αερίου κατά 15% με βάση σύγκρισης την τελευταία 5ετία. «Αντ΄ αυτού θα επιδιώξουμε η βάση σύγκρισης να είναι η περασμένη χρονιά» σημείωσε ο κυβερνητικός εκπρόσωπος, Γιάννης Οικονόμου απαντώντας σε ερωτήσεις στο briefing των πολιτικών συντακτών.
Τα ελληνικά όπλα στην ενεργειακή φαρέτρα
H δημιουργία ενός πανευρωπαϊκού μηχανισμού για τη μείωση της κατανάλωσης φυσικού αερίου στη βιομηχανία έναντι αποζημίωσης είναι η κεντρική ιδέα της πρότασης του πρωθυπουργού Κυριάκου Μητσοτάκη (έχει στείλει σχετική επιστολή για το θέμα). Όπως σημειώνουν κυβερνητικές πηγές «σε συνέχεια προτάσεων που είχε καταθέσει το προηγούμενο διάστημα με στόχο την ανάληψη πρωτοβουλιών σε Ευρωπαϊκό επίπεδο για την αντιμετώπιση της ενεργειακής κρίσης και των συνεπειών της σε νοικοκυριά και επιχειρήσεις της Ευρώπης, αναμένεται μια ακόμη παρέμβαση του Πρωθυπουργού ενόψει του συμβουλίου των υπουργών Ενέργειας». Και αναφέρουν πως στόχος είναι να μπορέσει η Ευρώπη να αντιμετωπίσει τις απώλειες που θα προκύψουν σε περίπτωση διακοπής του φυσικού αερίου από τη Ρωσία.
Παράλληλα η κυβέρνηση ζητά να προχωρήσουν σε ευρωπαϊκό επίπεδο μέτρα, όπως η εφαρμογή πλαφόν στις τιμές του φυσικού αερίου και η αποσύνδεση αυτού από την ηλεκτρική ενέργεια. Ένα πανευρωπαϊκό πρόβλημα απαιτεί ευρωπαϊκή απάντηση τονίζεται από το Μέγαρο Μαξίμου αλλά παράλληλα εκπονείται και ένα σχέδιο για την διασφάλιση της ενεργειακής επάρκειας της χώρας.
Στην κυβέρνηση σε καμία περίπτωση δεν θέλουν να βρεθούν αντιμέτωποι το χειμώνα με το ενδεχόμενο κυλιόμενων διακοπών ρεύματος. Στο πλαίσιο αυτό έχουν ενεργοποιήσει ένα plan b που προβλέπει διασφάλιση LNG (με τη Ρεβυθούσα να παίζει κομβικό ρόλο), συζητήσεις για αποθήκευση φυσικού αερίου στην Ιταλία, διπλασιασμό της παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας από τον λιγνίτη κ.α.
Ενεργειακή «σκιά» στα δημοσιονομικά
Δεν είναι πάντως μόνο το θέμα της διασφάλισης ενεργειακής επάρκειας που προβληματίζει την κυβέρνηση αλλά και η πορεία των τιμών. Σε περίπτωση που κλείσει η στρόφιγγα από την ρωσική πλευρά αναμένεται νέο ράλι αυξήσεων στις τιμές, γεγονός που θα δυσκολέψει τη δημοσιονομική ισορροπία,
Μέχρι το τέλος του έτους υπολογίζεται πως θα έχουν διατεθεί σχεδόν 8.5 δισεκατομμύρια για την ενεργειακή κρίση, εκ των οποίων τα 3 δισεκατομμύρια θα είναι απευθείας από τον κρατικό προϋπολογισμό (θα αξιοποιηθούν και άλλες πηγές, όπως για παράδειγμα από το Ταμείο Ενεργειακής Μετάβασης). Να σημειωθεί εδώ πως μόνο για τον μήνα Αύγουστο τα χρήματα που θα διατεθούν ξεπερνούν το ένα δισεκατομμύριο ευρώ.
Από την κυβερνητική πλευρά αυτό που τονίζεται είναι πως με την επιδότηση ηλεκτρικού ρεύματος για τον μήνα Αύγουστο απορροφάται έως και το 90% της αύξησης για όλους του οικιακούς καταναλωτές για το σύνολο της μηνιαίας κατανάλωσης και για τις κύριες και μη κύριες κατοικίες, το 100% της αύξησης για τους δικαιούχους Κοινωνικού Οικιακού Τιμολογίου (ΚΟΤ) , το 80% της αύξησης για τους μικρομεσαίους επαγγελματίες με παροχή ισχύος μέχρι 35 KVa, και το 82-99% της αύξησης για τους αγρότες.
Πρόκειται βέβαια για μια δύσκολη εξίσωση, καθώς το επόμενο διάστημα θα πρέπει να διασφαλιστούν κονδύλια και για μέτρα που δεν θα είναι εστιασμένα αποκλειστικά στην ενέργεια (για παράδειγμα η κυβέρνηση έχει πει πως θα προχωρήσει σε αυξήσεις στις συντάξεις και σε κατάργηση της εισφοράς αλληλεγγύης το 2023). Προς το παρόν η καλή πορεία του τουρισμού και τα αυξημένα έσοδα δίνουν ανάσα στα δημόσια ταμεία, ωστόσο αυτό δεν σημαίνει πως δεν υπάρχει προβληματισμός για το πως εξελιχθούν τα δημοσιονομικά τους επόμενους μήνες.
Άλλωστε υπάρχει και μια ακόμα παράμετρος που πρέπει να ληφθεί υπόψη. Ένα νέο ράλι αυξήσεων στην ενέργεια θα συμπαρασύρει και τις τιμές σε βασικά αγαθά και ανοιχτό είναι το ενδεχόμενο να απαιτηθεί ένα νέο πλέγμα μέτρων για τους πλέον ευάλωτους (π.χ. μια νέα επιταγή ακρίβειας). Και όλα αυτά ενώ η κυβέρνηση δεν θέλει να διαταράξει τη δημοσιονομική ισορροπία, καθώς παραμένει ο στόχος για την απόκτηση επενδυτικής βαθμίδας το 2023.