Ο Albert Einstein ταξίδεψε στις αρχές της δεκαετίας του ’30 στις Ηνωμένες Πολιτείες με σκοπό να δώσει κάποιες διαλέξεις στο Ινστιτούτο Τεχνολογίας της Καλιφόρνιας όπου ήταν προσκεκλημένος.

Ήταν μία εποχή που ο εβραϊκής καταγωγής φυσικός ήταν, λίγο έως πολύ, ο πιο διάσημος επιστήμονας του πλανήτη – έναν άτυπο τίτλο που διατήρησε και μετά τον θάνατό του, σε όλη τη διάρκεια του 20ου αιώνα.

Πέρα από τις επιστημονικές κορυφές που κατέκτησε όμως, ο Einstein διακρινόταν επίσης για το κοφτερό του χιούμορ και τις ετοιμόλογες απαντήσεις του. Κάτι που θα μπορούσε να επιβεβαιώσει κι ο Charlie Chaplin.

Τι σχέση έχει όμως ο Σαρλώ με τον άνθρωπο πίσω από τη θεωρία της σχετικότητας; «Οι τρόποι του ήταν ήρεμοι κι ευγενικοί. Ένιωθα όμως ότι έκρυβαν ένα έντονα συναισθηματικό ταμπεραμέντο, από όπου πήγαζε η εξωπραγματική πνευματική ενέργεια που τον διέκρινε» διαβάζουμε στα σημειωματάρια του Chaplin, λίγο μετά το δείπνο που είχαν μαζί. Ο Einstein, φανατικός του σινεμά, είχε ζητήσει να συναντηθούν τον Δεκέμβριο του ’30.

Όπως ήταν φυσικό, τα δύο μεγάλα μυαλά της ανθρωπότητας -που η pop κουλτούρα λατρεύει μέχρι σήμερα- βρήκαν πολύ γρήγορα κοινό τόπο επικοινωνίας, χαρίζοντας μάλιστα και μία τρομερή στιχομυθία που έχει μείνει θρυλική μέχρι σήμερα:

«Εκείνο που θαυμάζω περισσότερο στην τέχνη σου είναι το πόσο οικουμενική είναι. Δε λες ούτε μία κουβέντα, κι όμως όλος ο κόσμος σε καταλαβαίνει» είχε πει ο Einstein, για να απαντήσει με βρετανικό φλέγμα ο Chaplin ότι «Είναι αλήθεια, η δική σου όμως φήμη είναι μεγαλύτερη! Ο κόσμος σε θαυμάζει, ενώ δεν υπάρχει ούτε ένας άνθρωπος που να καταλαβαίνει για τι πράγμα μιλάς».

Αυτά ήταν τα πραγματικά λόγια του Einstein, σε αντίθεση διάσημες φράσεις που του έχουν αποδοθεί χωρίς να υπάρχει η παραμικρή επιστημονική απόδειξη ότι είναι δικές του. Καλό είναι λοιπόν, να μπουν κάποια πράγματα στη θέση τους.

Δύο πράγματα είναι άπειρα, το σύμπαν και η ανθρώπινη βλακεία. Μάλιστα για το πρώτο δεν είμαι απόλυτα σίγουρος.

Η ίσως πιο διάσημη φράση το Albert Einstein που όμως, όπως όλα δείχνουν, δεν είπε ποτέ. Φαίνεται ότι Αμερικανός ψυχίατρος Frederick S. Perls, ο οποίος και είχε γράψει την φράση, ισχυριζόταν ότι του την είχε πει προφορικά ο σπουδαίος επιστήμονας.

Αυτό, όμως, από μόνο του δεν αρκεί. Αν, τώρα, θες πιο εμπεριστατωμένη εξήγηση πίσω από την ιστορία, τα ellhnikahoaxes έχουν την  αναλυτική απάντηση.

Αν δεν μπορείς να εξηγήσεις με απλά λόγια κάτι σε ένα εξάχρονο παιδί, τότε ούτε εσύ ο ίδιος το έχεις καταλάβει.

«Όλες οι φυσικές θεωρίες, οφείλουν να έχουν τόσο απλή έκφραση στη μαθηματική τους μορφή ώστε ακόμα κι ένα μικρό παιδί να μπορεί να τις καταλάβει» είχε πει ο Einstein στον Γάλλο φυσικό Louis de Broglie, όπως διαβάζουμε στο βιβλίο Einstein: His life and times του Ronald W. Clark. Η φράση τεντώθηκε μέσα από τις δεκαετίες σε τέτοιον βαθμό ώστε να ξεχειλώσει.

Όποιος δεν έχει κάνει ποτέ λάθος στη ζωή του, δεν έχει επιχειρήσει ποτέ να κάνει κάτι καινούργιο.

Όσο κι αν ψάξει κανείς σε επιστημονικά βιβλία που έχουν μαζέψει τα αποφθέγματα του σπουδαίου φυσικού, όπως το The New Quotable Einstein της Alice Calaprice, δεν θα μπορέσει να βρει κάτι αντίστοιχο.

Το ίντερνετ, βέβαια, είναι άλλου παπά ευαγγέλιο αφού από εκεί ξεκίνησε το 1996 όλη αυτή η παραφιλολογία που θέλει τη συγκεκριμένη φράση να έχει βγει από το στόμα του Einstein.

Ένα έξυπνος άνθρωπος λύνει ένα πρόβλημα, ένας σοφός άνθρωπος όμως φροντίζει να το αποφύγει εξαρχής.

Ακριβώς ότι ισχύει για την προηγούμενη φράση, ισχύει και για αυτή εδώ. Φαίνεται ότι για κάποιον ανεξήγητο λόγο το 1996 ήταν η χρονιά που ξεκίνησαν τα hoaxes σχετικά με τον Albert Einstein. Κάτι, δηλαδή, που δυστυχώς συνεχίζεται μέχρι σήμερα.

[esquire]