Αντλεί τις επιρροές του από το μοιρολόι της Ηπείρου στην ευρύτερη μορφή του, «αγκαλιάζοντας» τα τραγούδια του «ξεχωρισμού» και της ξενιτιάς και καταδεικνύοντας κατ’ αυτόν τον τρόπο το μοίρασμα της απώλειας και του πένθους στις παραδοσιακές κοινωνίες, μέσω της μουσικής, που εντέλει οδηγεί σε κάθαρση ψυχής – υπό την αριστοτελική έννοια- και επιτρέπει στον άνθρωπο να «ξαναμπεί» στη ζωή. Πρόκειται για το νέο μουσικό έργο Lamenta, σε καλλιτεχνική διεύθυνση της Ξανθούλας Ντακοβάνου, ένα έργο που εμπνέεται από τις μουσικές παραδόσεις της Ηπείρου και φτάνει μέχρι τη world jazz, όπως εξηγεί στο Αθηναϊκό/Μακεδονικό Πρακτορείο Ειδήσεων η ίδια η Ελληνίδα τραγουδίστρια, συνθέτρια και στιχουργός με καταγωγή από το Κεράσοβο της Ηπείρου, που έχει «ταξιδέψει» το παραδοσιακό τραγούδι στα πέρατα της γης.
«Η μουσική δραματουργία στο Lamenta ξεκινάει από το μοιρολόι στην παραδοσιακή του φόρμα και γλιστράει σιγά σιγά προς πιο σύγχρονες φόρμες, με επιρροές post-rock και jazz, που επικαιροποιούν το μοιρολόι και το φέρνουν πιο κοντά στο σήμερα», αναφέρει χαρακτηριστικά η Ξανθούλα Ντακοβάνου.
Το έργο δημιουργήθηκε για το ομώνυμο έργο σύγχρονου χορού των χορογράφων Koen Augustijnen και Rosalba Torres Guerrero (Cie Siamese, Βέλγιο), που ανέβηκε στο πλαίσιο του Φεστιβάλ Αθηνών και ετοιμάζεται να ταξιδέψει αυτές τις μέρες στο Φεστιβάλ της Αβινιόν, κι έπειτα σε όλη την Ευρώπη.
Η ιδέα του δίσκου αλλά και της παράστασης γεννήθηκε στο Κεράσοβο της Ηπείρου, κατά τη διεξαγωγή του Φεστιβάλ Κεράσοβο, ενός φεστιβάλ που αναδεικνύει την έρευνα πάνω στην παραδοσιακή μουσική και τον χορό και την παραγωγή νέων έργων με βάση αυτές τις παραδόσεις. Ήταν εκεί που συναντήθηκαν οι δρόμοι της Ξανθούλας Ντακοβάνου και του Βέλγου χορογράφου Koen Augustijnen, ο οποίος βίωσε από πρώτο χέρι όλη αυτή τη μυσταγωγία της ελληνικής παράδοσης. Ένα βίωμα τόσο δυνατό που «γέννησε» τη συνεργασία με την Ξανθούλα Ντακοβάνου πάνω σ’ ένα έργο που να πραγματεύεται το μοίρασμα του πένθους και της απώλειας στις παραδοσιακές κοινωνίες μέσα από το τραγούδι και τον χορό: μια διαδικασία που οδηγεί στη ζωή. Γι αυτό και, όπως λέει η δημιουργός, το τελευταίο κομμάτι του δίσκου λέγεται Ζωή, επισημαίνοντας πως δεν πρόκειται για μια πιστή αναπαραγωγή της παράδοσης αλλά για την επικαιροποίηση και επανανοηματοδότηση της μέσω της σύγχρονης τέχνης.
Ο δίσκος Lamenta κυκλοφορεί από τις 11 Ιουνίου στις ψηφιακές μουσικές πλατφόρμες (Spotify, Amazon κ.ά) αλλά και σε φυσική διανομή στην Αθήνα στο δισκοπωλείο Music Corner.
Από μουσικής πλευράς, συμμετέχουν πλάι στην Ξανθούλα Ντακοβάνου στο τραγούδι 15 καταξιωμένοι Έλληνες μουσικοί τόσο της ελληνικής παραδοσιακής σκηνής: Νίκος Φιλιππίδης (κλαρίνο), Ουρανία Λαμπροπούλου (σαντούρι), Δημήτρης Μπρέντας (κλαρίνο, καβάλ), Αυγερινή Γάτση (φωνή), Κώστας Φιλιππίδης (λαούτο), Λευκοθέα Φιλιππίδη (φωνή), Στέφανος Φίλος (βιολί), Δημήτρης Κατσούλης (βιολί), Αλέξανδρος Ριζόπουλος (κρουστά, φωνή), Θανάσης Τζίνας (φωνή) όσο και της jazz ethnic σκηνής όπως οι Κλέων Αντωνίου και Αντώνης Μαράτος των Mode Plagal σε κιθάρα και μπάσο αντίστοιχα, Παναγιώτης Κατσικιώτης (τύμπανα) και Σόλης Μπαρκής (κρουστά). Οι παραπάνω συμπράττουν με τον διεθνώς καταξιωμένο Γάλλο jazzman Magic Malik (φλάουτο, φωνή).
«Παντρεύοντας» τη μουσική με την επιστήμη
Η Ξανθούλα Ντακοβάνου είναι τραγουδίστρια, συνθέτρια και στιχουργός με καταγωγή από το Κεράσοβο της Ηπείρου. Ερμηνεύει παραδοσιακές μουσικές της Ελλάδας, των Βαλκανίων, της Μεσογείου καθώς και συνθέσεις δικές της ή άλλων δημιουργών. Εμπνέεται επίσης από τις παραδόσεις αυτές για να δημιουργήσει νέες τροπικές μουσικές. Μεταξύ Ελλάδας και Γαλλίας, έχει εκδώσει μέχρι στιγμής τρία άλμπουμ στο Παρίσι, με το συγκρότημα Trio Tzane (Gaïtani, Βαλκανικές πολυφωνίες, Naïve, 2010) τον προσωπικό δίσκο «Η Κυρά κι η Βάρκα» με δικές της συνθέσεις (Quart de Lune, 2015) και προσφάτως τον δίσκο «Lamenta» (Quart de Lune, 2021).
Ο δίσκος Lamenta αφορά τόσο την καλλιτεχνική όσο και την επιστημονική της δράση, καθώς η Ξανθούλα Ντακοβάνου είναι επίσης ιατρός, μουσικοθεραπεύτρια και διδάκτωρ Ψυχανάλυσης (Πανεπιστήμιο Σορβόννης) με ιδιαίτερο αντικείμενο «Μουσική και Ψυχανάλυση». Παράλληλα, είναι ως σήμερα συγγραφέας συνολικά 10 επιστημονικών άρθρων πάνω στα αντικείμενα της μουσικοθεραπείας/μουσικής και ψυχανάλυσης. Στον δίσκο Lamenta η Ξανθούλα Ντακοβάνου πραγματεύεται τη θεματική του πένθους και της απώλειας από μουσικής πλευράς, στοχεύοντας πάντα στην κάθαρση και την επαναφορά της λίμπιντο στη ζωή, από ψυχικής πλευράς.
Μουσικά, η Ξανθούλα Ντακοβάνου είναι ως σήμερα καλεσμένη ερμηνεύτρια σε 13 δίσκους συνολικά στη Γαλλία και την Ελλάδα, μεταξύ των οποίων ένας δίσκος world jazz με επίκεντρο το ρεμπέτικο (Yoram Rosilio et ARBF, Reinas del Mediterraneo vol 1., 2018), ο δίσκος του Γάλλου τηλεπαρουσιαστή Karl Zéro «Songs for Moonlight Swim and otros tipos de occupationes», Paris, Société Secrète, 2017), και 2 παιδικές συλλογές από την Didier Jeunesse (2015) και την Auzou éveil σε καλλιτεχνική διεύθυνση της εθνομουσικολόγου M. Catella (2019).
Μετά τις ιατρικές της σπουδές στην Αθήνα, η Ξανθούλα Ντακοβάνου έζησε 10 χρόνια στο Παρίσι, όπου σπούδασε και εργάστηκε τόσο καλλιτεχνικά όσο και επιστημονικά. Επιστρέφοντας στην Ελλάδα το 2016, έζησε μια διετία στα Χανιά, όπου έκανε δύο χρόνια ειδίκευση στην Ψυχιατρική ενώ μετακόμισε μαζί με την οικογένειά της εκ νέου στην Αθήνα το 2018, όπου ζει και εργάζεται σήμερα.
Παράλληλα, ίδρυσε μαζί με τον χορευτή- χορογράφο Ταξιάρχη Βασιλάκο τη ΜΟΥΣΑ, μια Αστική μη Κερδοσκοπική Εταιρία, με την οποία διοργάνωσαν το Φεστιβάλ Κεράσοβο στην Ήπειρο από το 2014-2019, σε δική τους καλλιτεχνική διεύθυνση. «Είναι ένα πολύ ιδιαίτερο Φεστιβάλ μουσικών της Ελλάδας και των Βαλκανίων, αλλά και σύγχρονου χορού, όπου έχουμε την ευκαιρία να εργαστούμε πάνω στο καλλιτεχνικό αντικείμενο έρευνας της ΜΟΥΣΑ, που είναι η έρευνα της ελληνικής μουσικής και χορευτικής παράδοσης αλλά και άλλων συναφών παραδόσεων, κι η δημιουργία σύγχρονων έργων μουσικής και χορού με βάση αυτές τις παραδόσεις», εξηγεί στο ΑΠΕ-ΜΠΕ η κ. Ντακοβάνου. Η ΜΟΥΣΑ εκδίδει -μεταξύ άλλων- και τον δίσκο Lamenta στην Ελλάδα και είναι η εταιρεία παραγωγής όλων των έργων της ομάδας.
Η πλούσια δράση της Ξανθούλας Ντακοβάνου, όμως, δεν σταματά εδώ. Έχει επίσης γράψει τη μουσική για το έργο Άσμα Ασμάτων, που θα παρουσιαστεί στο πλαίσιο του προγράμματος «Όλη η Ελλάδα ένας Πολιτισμός» του ΥΠ.ΠΟ.Α., σε συνεργασία με την Εθνική Λυρική Σκηνή, στο Κάστρο Παλαμήδι Ναυπλίου 19 και 20 Αυγούστου.
«Με εκλεκτούς συνεργάτες και παραγωγή της εταιρείας μας ΜΟΥΣΑ, το έργο είναι ένα “ βυζαντινό ορατόριο-χορόδραμα” σε σκηνοθεσία Ελευθερίας Κόμη και χορογραφία Ταξιάρχη Βασιλάκου, ενώ η μουσική διεύθυνση είναι της Ουρανίας Λαμπροπούλου», αναφέρει η Ξανθούλα Ντακοβάνου.
Στο έργο αυτό ερμηνεύουν ζωντανά επί σκηνής οι μουσικοί Γεράσιμος Παπαδόπουλος (φωνή, ούτι), Ουρανία Λαμπροπούλου (σαντούρι), Αυγερινή Γάτση (φωνή, νέυ) και Αλέξανδρος Ριζόπουλος (κρουστά, φωνή) ενώ η ίδια τραγουδάει επίσης επί σκηνής, τον ρόλο της «Νύφης». Χορεύουν οι Ταξιάρχης Βασιλάκος, Αθηνά Κυρούση και Νεφέλη Σταμούλη.
Κι επειδή για την Ξανθούλα Ντακοβάνου η μουσική και η επιστήμη πάνε χέρι χέρι, επιστημονικά, επί του παρόντος συνεργάζεται με το Πανεπιστήμιο της Σορβόννης (Μάστερ Μουσικοθεραπείας, Παρίσι 5), το ΕΚΠΑ (Τμήμα Μουσικών Σπουδών) και το Πανεπιστήμιο Μακεδονίας (Μάστερ Μουσικοθεραπείας).
«Σχεδιάζουμε πολύ ενδιαφέροντα e-learning προγράμματα που θα ανακοινωθούν πολύ σύντομα από το ΕΚΠΑ, στο Τμήμα Μουσικών Σπουδών! Μέσα σε αυτά θα είναι και το μάθημά μου “ Ψυχανάλυση και Μουσική”, στο οποίο θα διδάσκεται και το Αναλυτικό Μουσικόδραμα, που είναι η μέθοδος μουσικοθεραπείας που αναλύω στο διδακτορικό μου και διδάσκω και στο Πανεπιστήμιο της Σορβόννης από το 2012 ως σήμερα», σημειώνει.