Εξ αφορμής της εντυπωσιακής είδησης ότι Γάλλοι επιστήμονες ανακάλυψαν τρεις άγνωστους κορονοϊούς στο Λάος, οι οποίοι μάλιστα έχουν γενετική συγγένεια με τον SARS-CoV-2 που έχει σκοτώσει σχεδόν 6 εκατ. ανθρώπους, το iEidiseis επικοινώνησε με την δρ. Αθηνά Λινού.
Οι εν λόγω κορονοϊοί εντοπίστηκαν σε νυχτερίδες και οι ερευνητές δεν απέκλεισαν το ενδεχόμενο να έχουν τη δυνατότητα να μολύνουν τους ανθρώπους με τρόπο παρόμοιο με τα πρώτα στελέχη του SARS-CoV-2. Η πρώτη ερώτησή μας προς την καθηγήτρια της Ιατρικής Σχολής του Εθνικού και Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών και πρόεδρο του Ινστιτούτου Προληπτικής, Περιβαλλοντολογικής και Εργασιακής Ιατρικής Prolepsis ήταν η εξής:
Ερ.: Στον 21ο αιώνα υπάρχουν περισσότεροι παράγοντες που αυξάνουν την πιθανότητα πανδημίας από τους ιούς αυτού του τύπου;
Απ.: «Αρχικά να ξεκαθαρίσουμε ότι η μετάβαση ιών από ζώα στους ανθρώπους υπήρχε πάντοτε. Οι ανθρωποζωονόσοι ιοί είναι ένα παλιό φαινόμενο. Πάντα μεταφέρονταν μικρόβια, ιοί κ.τ.λ. στον άνθρωπο, δεν είναι περίεργο αυτό που συνέβη το με τον SARS-CoV-2.
Πρόσφατα, όμως, έγινε μια συζήτηση στο Χάρβαρντ στην οποία τοποθετήθηκαν επιστήμονες πολλαπλών ειδικοτήτων.
Αυτό το οποίο τόνισαν είναι ότι η στάση μας απέναντι στα άγρια ζώα, η χρήση των άγριων ζώων και η επαφή μας μαζί τους, το κυνήγι άγριων ζώων, η εμπορία κ.ο.κ., διευκολύνει τη δημιουργία τέτοιο είδους καταστάσεων, δηλαδή μετάδοσης μικροβίων.
Επεσήμαναν, δε, ότι αποτελεί επιτακτική ανάγκη η αλλαγή της νομοθεσίας περί εκμετάλλευσης, διαχείρισης κ.τ.λ. της άγριας ζωής.
Διότι οι άνθρωποι έρχονται πλέον σε επαφή με διάφορα ζώα, ακόμη και με άγρια, τα μετατρέπουν σε κατοικίδια ή οτιδήποτε άλλο, με αποτέλεσμα να υπάρχει πρόβλημα».
Ερ.: Έγιναν επιστημονικά άλματα ικανά να μας προστατεύσουν από μια νέα πανδημία;
Απ.: «Η δημιουργία των αντιβιοτικών ήταν ένα επιστημονικό άλμα. Είναι και τώρα πολύ πιθανό να μπούμε σε μια καινούργια περίοδο προστασίας, και από λοιμώδη νοσήματα και από χρόνια νοσήματα, μέσω των καινούργιων εμβολίων.
Αλλά θα περάσουν χρόνια για να ξέρουμε εάν αυτό το πετύχαμε ή όχι».
Ερ.: Είδαμε π.χ. ότι το εμβόλιο για τον SARS-CoV-2 δημιουργήθηκε πολύ γρήγορα…
Απ.: «Ναι, αλλά υπήρχε προηγούμενη προεργασία. Διότι αυτή η συγκεκριμένη μεθοδολογία χρησιμοποιούταν έντονα για να προστατευτούμε από τον καρκίνο – και για θεραπεία καρκίνου και για προστασία και για εμβολιασμούς.
Επιστημονικά, δηλαδή, ήταν μια ώριμη κατάσταση. Η οποία αξιοποιήθηκε προς άλλη κατεύθυνση (σ.σ. της πανδημίας)».
Ερ.: Εάν ένας νέος κορονοϊός έχει υψηλότερη θνητότητα, νοσηρότητα κ.ο.κ.;
Απ.: «Η επιστημονική κοινότητα χρόνια τώρα προετοιμάζεται, όχι μόνο για το πώς θα αντιμετωπίσει τη θνητότητα ή τη νοσηρότητα που προκύπτει από μια πανδημία, αλλά και πώς θα την αντιμετωπίσει κοινωνικά, λειτουργικά, με την έννοια πώς θα αντιδράσουμε, ποιοι θα αντιδράσουμε κ.τ.λ.
Υπάρχει αυτή η προσπάθεια, παγκοσμίως. Βέβαια, παρ’ όλα αυτά, η συγκεκριμένη πανδημία μάς βρήκε εντελώς απροετοίμαστους. Και συνεχίζουμε να είμαστε απροετοίμαστοι, σε πολλά κομμάτια της διαχείρισης της πανδημίας.
Ως προς αυτό, λοιπόν, καλό μας έκανε. Η επόμενη, δηλαδή, πανδημία (σ.σ. θα μας βρει με περισσότερη γνώση)… Εάν υπάρξει, κι ελπίζουμε να μην υπάρξει στη δική μας τη γενιά. Τέτοιες παγκόσμιες πανδημίες δεν συμβαίνουν κάθε 2-3 χρόνια. Απλώς πρέπει να είσαι έτοιμος, διότι δεν ξέρεις πότε θα συμβεί.
Αλλά ήταν προετοιμασμένη η διεθνής κοινότητα. Η διεθνής επιδημιολογική κοινότητα, συγκεκριμένα, προετοιμαζόταν τα τελευταία 20 χρόνια. Απλώς φοβόμασταν ότι, πάλι με τη μορφή της ανθρωποζωονόσου, θα ερχόταν κάτι του τύπου της γρίπης. Και ήρθε, αλλά πέρασε πολύ ήπια».
Ερ.: Όσον αφορά στη μέριμνα των κυβερνήσεων;
Απ.: «Ξέρετε, στη δημόσια υγεία πολύ συχνά επαναλαμβάνουμε ότι δεν ασχολείται κανένας από τους πολιτικούς -ανεξαρτήτως πολιτικής κατεύθυνσης- με την πρόληψη των σοβαρών νόσων, ούτε των χρόνιων νόσων, διότι στη »ζωή» μιας κυβέρνησης δεν βλέπεις τα αποτελέσματα της πρόληψης.
Για παράδειγμα, εάν πας να οικοδομήσεις πρόληψη για τον καρκίνο και άρα να δημιουργήσεις screening, έγκυρη διάγνωση καρκίνου μαστού και μήτρας κ.ο.κ. ή καρκίνου του παχέος εντέρου, ξέρεις ότι θα τα κάνεις εσύ σαν κυβέρνηση, σήμερα, και θα επωφεληθεί σε βελτίωση της επιβίωσης των πολιτών η κυβέρνηση που θα εκλεγεί μετά από 20 χρόνια. Γι’ αυτό οι κυβερνήσεις δεν έχουν κίνητρο να το κάνουν.
Επιπλέον, δεν είχαμε ζήσει και μεγάλα προβλήματα από λοιμώδη νοσήματα -τα οποία εμφανίζονται αμέσως, είναι άμεσα- και αυτό δημιούργησε μια βραδύτητα στην αντίδραση, σε όλες τις κυβερνήσεις. Αλλά προετοιμάζονται. Και φοβούνται».
Ερ.: Δίδεται βάση στην πρόληψη;
Απ.: «Τουλάχιστον τα τελευταία 40 χρόνια που ξέρω εγώ, τα κονδύλια για την πρόληψη στην Ελλάδα κυμαίνονται πάντα στο 1-3% του κόστους των συνολικών κονδυλίων για την υγεία. Δηλαδή, το 97-99% των κονδυλίων για την υγεία πάνε για τη θεραπεία και μόνο το 1-3% πάει για την πρόληψη. Οπότε αυτό τα λέει όλα. Οι πολιτικοί λένε »Τι θα κάνω τώρα που δεν έχω κρεβάτια; Τι θα κάνω τώρα που δεν έχω εντατικές;». Δεν σκέφτονται καθόλου ότι »Δεν θα χρειαζόμουν τόσο πολλά κρεβάτια και εντατικές αν πριν από 5 χρονιά είχα οργανώσει την πρόληψή μου»».