Το ενδεχόμενο να αποκλείσουν την Ρωσία από το διεθνές διατραπεζικό σύστημα Swift (Society for Worldwide Interbank Financial Telecommunication), το οποίο είναι καθοριστικής σημασίας για την ομαλή συναλλαγή χρημάτων παγκοσμίως, έθεσαν επί τάπητος οι υπουργοί Εξωτερικών της Ευρωπαϊκής Ένωσης σε μια προσπάθεια να κλιμακώσουν τις κυρώσεις κατά της Μόσχας μετά την εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία.
Ο επικεφαλής των εξωτερικών υποθέσεων της ΕΕ Ζοζέπ Μπορέλ δήλωσε ότι ο αποκλεισμός της Ρωσίας από το Swift «εξετάστηκε» από τους υπουργούς Εξωτερικών την Παρασκευή (25/2) αλλά πρόσθεσε ότι η κίνηση αυτή δεν έλαβε την «απαραίτητη ομοφωνία». Ο Μπορέλ δήλωσε ότι η κίνηση αυτή παραμένει μια πιθανότητα και «ενδεχομένως να υιοθετηθεί στις επόμενες ημέρες».
Όπως εξηγούν τραπεζικές πηγές «ο αποκλεισμός της Ρωσίας από το σύστημα το οποίο χρησιμοποιείται από χιλιάδες χρηματοπιστωτικά ιδρύματα, θα έπληττε το τραπεζικό δίκτυο της χώρας και την πρόσβαση σε κεφάλαια. Ωστόσο, διευκρινίζουν οι ίδιες πηγές, θα υπάρξουν επιπτώσεις και σε άλλες χώρες και εταιρείες, επειδή, για παράδειγμα, θα διακοπεί η αγορά πετρελαίου και φυσικού αερίου από τη Ρωσία.
Τι είναι το Swift
Το Swift είναι ένα σύστημα ανταλλαγής μηνυμάτων μεταξύ των τραπεζών παγκοσμίως. Πρόκειται για ένα διατραπεζικό σύστημα μέσω του οποίου τα χρηματοπιστωτικά ιδρύματα καταγράφουν, ενημερώνουν και διεκπεραιώνουν διασυνοριακές χρηματοοικονομικές συναλλαγές. Ιδρύθηκε το 1973, έχει την έδρα του στο Βέλγιο και συνδέει 11.000 τράπεζες και ιδρύματα σε περισσότερες από 200 χώρες.
Στέλνει περισσότερα από 40 εκατομμύρια μηνύματα την ημέρα, καθώς τρισεκατομμύρια δολάρια αλλάζουν χέρια μεταξύ εταιρειών και κυβερνήσεων. Περισσότερο από το 1% αυτών των μηνυμάτων πιστεύεται ότι αφορά ρωσικές πληρωμές.
Το Swift δημιουργήθηκε από αμερικανικές και ευρωπαϊκές τράπεζες, οι οποίες δεν ήθελαν ένα μόνο ίδρυμα να αναπτύξει το δικό του σύστημα και να έχει μονοπώλιο. Το δίκτυο ανήκει πλέον από κοινού σε περισσότερες από 2.000 τράπεζες και χρηματοπιστωτικά ιδρύματα.
Εποπτεύεται από την Εθνική Τράπεζα του Βελγίου σε συνεργασία με τις μεγαλύτερες κεντρικές τράπεζες σε όλο τον κόσμο – συμπεριλαμβανομένης της Ομοσπονδιακής Τράπεζας των ΗΠΑ και της Τράπεζας της Αγγλίας.
Το Swift συμβάλλει στο να καταστεί δυνατό το ασφαλές διεθνές εμπόριο για τα μέλη του και υποτίθεται ότι δεν παίρνει θέση σε διαμάχες. Ωστόσο, το Ιράν αποκλείστηκε από το Swift το 2012, στο πλαίσιο των κυρώσεων για το πυρηνικό του πρόγραμμα. Έχασε σχεδόν το ήμισυ των εσόδων του από τις εξαγωγές πετρελαίου και το 30% του εξωτερικού εμπορίου. Το Swift δεν έχει καμία επιρροή στις κυρώσεις και οποιαδήποτε απόφαση για την επιβολή τους εναπόκειται στις κυβερνήσεις.
Πώς θα επηρέαζε τη Ρωσία
Σε περίπτωση που αποφασιστεί ο αποκλεισμός της Ρωσίας, οι ρωσικές εταιρείες θα χάσουν την πρόσβαση στις ομαλές και άμεσες συναλλαγές που παρέχει το Swift. Οι πληρωμές για τα πολύτιμα ενεργειακά και γεωργικά προϊόντα της θα διαταράσσονταν σοβαρά. Οι τράπεζες πιθανότατα θα έπρεπε να συναλλάσσονται απευθείας μεταξύ τους, προσθέτοντας καθυστερήσεις και επιπλέον κόστος και θα εμπόδιζε την ικανότητα της Ρωσίας να ανακτά τα διεθνή κέρδη από τις εξαγωγές πετρελαίου και φυσικού αερίου της. Το 2014 η Ρωσία είχε απειληθεί με αποκλεισμό από το Swift όταν προσάρτησε την Κριμαία. Η Ρωσία δήλωσε ότι η κίνηση αυτή θα ισοδυναμούσε με κήρυξη πολέμου.
Διχασμένη η Δύση
Ωστόσο όπως εξηγούν τραπεζικοί παράγοντες ο αποκλεισμός της Ρωσίας από το σύστημα αυτό θα έβλαπτε τις εταιρείες που προμηθεύουν αγαθά στη χώρα και αγοράζουν από αυτήν, ιδίως τη Γερμανία.
Η Ρωσία είναι ο κύριος προμηθευτής πετρελαίου και φυσικού αερίου της Ευρωπαϊκής Ένωσης και η εξεύρεση εναλλακτικών προμηθειών δεν θα είναι εύκολη. Με τις τιμές της ενέργειας ήδη στα ύψη, η περαιτέρω αναστάτωση είναι κάτι που πολλές κυβερνήσεις θέλουν να αποφύγουν. Οι εταιρείες στις οποίες η Ρωσία χρωστά χρήματα θα πρέπει να βρουν εναλλακτικούς τρόπους για να πληρωθούν, με αποτέλεσμα ο κίνδυνος μια μεγάλης διεθνούς τραπεζικής αναστάτωσης είναι πολύ μεγάλος.