Σήμερα αναμένεται, σύμφωνα με τις διαθέσιμες πληροφορίες, να γίνει η ανακοίνωση των μέτρων στήριξης για τους λογαριασμούς ρεύματος από τον Πρωθυπουργό και την Παρασκευή να ακολουθήσει η εξειδίκευση των μέτρων από τους αρμόδιους Υπουργούς.
Το εύρος της «ομπρέλας» προστασίας, το κόστος χρηματοδότησης, η ταχύτητα εφαρμογής, τα «αγκάθια» που πρέπει να ξεπεραστούν και τα εργαλεία που θα αξιοποιηθούν είναι οι πέντε γρίφοι που χαρακτηρίζουν την «εθνική λύση» για την αντιμετώπιση των αυξήσεων στο ρεύμα.
1. Ποιός είναι ο στόχος;
Να διευρυνθεί πάρα πολύ η περίμετρος. Η κυβέρνηση αντιλαμβάνεται την οργή των καταναλωτών και κατ’ επέκταση το πολιτικό πρόβλημα, οπότε θέλει η παρέμβαση να είναι οριζόντια, οδηγώντας ξανά σε τιμολόγια που δεν θα είναι χαμηλά, αλλά θα είναι ανεκτά.
Στόχος να «σβήσει» πολύ μεγάλος μέρος των επιβαρύνσεων και να δούμε ρεύμα λίγο πάνω από τις τιμές προ κρίσης, δηλαδή σε επίπεδα 13-15 λεπτά την κιλοβατώρα.
Με το μέχρι σήμερα μοντέλο επιδοτήσεων, έχουν μείνει εκτός στήριξης μεσαία εισοδήματα με μεγάλες καταναλώσεις, επαγγελματίες, καθώς και φτωχά νοικοκυριά που χρησιμοποιούν ρεύμα για θέρμανση.
Σίγουρα στην κυβέρνηση θέλουν να διευρυνθεί η προστασία και σε καταναλώσεις μεγαλύτερες από 300 κιλοβατώρες ανά μήνα. Το ερώτημα είναι μέχρι πόσο. Εκτιμάται ότι σήμερα εκτεθειμένα στις πολύ μεγάλες αυξήσεις είναι περισσότερα από 1,5 εκατομμύριο νοικοκυριά.
Σε ότι αφορά τα τιμολόγια των επιχειρήσεων και των αγροτών, στόχος είναι να διατηρηθεί η σημερινή αναλογία σε σχέση με τα οικιακά. Δηλαδή στο 35% των οικιακών να συνεχίσουν να βρίσκονται τα επιχειρηματικά και στο 55% των οικιακών τα αγροτικά.
2. Με ποιά εργαλεία θα επιτευχθεί;
Οι πληροφορίες αναφέρουν ότι βασικό εργαλείο είναι η επιβολή ενός πλαφόν στη χονδρεμπορική, με ταυτόχρονη αποζημίωση των ηλεκτροπαραγωγών μέχρι το ύψος του μεταβλητού τους κόστους ανά τεχνολογία (άλλο για λιγνίτες, άλλο για φυσικό αέριο κλπ), συν ένα εύλογο κέρδος.
Επειδή οι προμηθευτές θα αγοράζουν φθηνά το ρεύμα (στην τιμή του πλαφόν) από τη χονδρεμπορική, θα πωλούν και χαμηλότερα και στην λιανική. Έχουν κάθε λόγο να το κάνουν για να μειώσουν τη δυσαρέσκεια των πελατών τους.
Όσο πιο χαμηλά όμως μπει το πλαφόν, τόσο περισσότερα χρήματα χρειάζονται για αποζημίωση των παραγωγών.
Πληροφορίες αναφέρουν ότι το πλαφόν να τεθεί σε κάπως υψηλότερο επίπεδο, ώστε να περισσέψουν χρήματα για να δίνεται και κάποια στοχευμένη επιδότηση στους λογαριασμούς λιανικής, είτε στις πολύ χαμηλές καταναλώσεις, είτε σε ευάλωτες ομάδες.
3. Ποιά προβλήματα πρέπει να ξεπεραστούν;
Καταρχήν, την όποια λύση θα πρέπει να την εγκρίνει πρώτα η Κομισιόν. Ο χρόνος μετρά αντίστροφα, καθώς το μέτρο πρέπει να εφαρμοστει το αργότερο από τους λογαριασμούς Ιουνίου και η γραφειοκρατία των Βρυξελλών δεν αφήνει περιθώρια αισιοδοξίας.
Αλλο πρόβλημα είναι το γεγονός πως δεν είναι βέβαιο ότι ένα πλαφόν στη χονδρική θα περάσει ταχύτατα, μέσω των προμηθευτών, και στα τιμολόγια λιανικής. Αν αυτό δεν συμβεί, το σχέδιο θα έχει πετύχει μόνο μερικώς, άρα το πρόβλημα θα παραμείνει.
4. Πόσα χρήματα χρειάζονται; Που θα βρεθούν;
Μέχρι τώρα τα μέτρα που έχουν ληφθεί ανέρχονται σε 5 δισ. ευρώ σε ετήσια βάση και προέρχονται από ρύπους, επιστροφές της υπερβάλλουσας αμοιβής των ΑΠΕ στο Ταμείο Ενεργειακής Μετάβασης, το πλεόνασμα των ΥΚΩ και από το Ταμείο Ανάκαμψης.
Τα περιθώρια που έχει το οικονομικό επιτελείο είναι να δώσει επιπλέον 1 δισ. ευρώ από τον προϋπολογισμό.
Σε αυτά τα 6 δισ. ευρώ σε ετήσια βάση θα προστεθούν και τα ποσά που θα προκύψουν από τη φορολόγηση κατά 90% των «ουρανοκατέβατων κερδών» για τα οποία όμως οι προσδοκίες είναι χαμηλές.
Το συνολικό ποσό θα μοιραστεί σε δύο προϋπολογισμούς, το φετινό και αυτό του 2023. Συνεπώς μέχρι το τέλος του έτους αναμένεται να διατεθούν περί τα 2,5 με 3 δις. ευρώ.
5. Από πότε θα ισχύσει η εθνική λύση;
Παρότι αρχικά ο κ. Μητσοτάκης είχε δηλώσει ότι θα προχωρήσει σε εθνική λύση εάν δεν ληφθούν επαρκείς αποφάσεις στην Ε.Ε. στο τέλος Μαϊου, η κυβέρνηση σπεύδει τώρα να ανακοινώσει τις αποφάσεις της διαπιστώνοντας ότι το πολιτικό πρόβλημα που έχει δημιουργηθεί απαιτεί άμεσα μια πυροσβεστική παρέμβαση.
Εντούτοις δεν έχουν πάψει να υπάρχουν ελπίδες για κάποια αποφασιστική κεντρική παρέμβαση στην ευρωπαϊκή Σύνοδο Κορυφής της 30ης και 31ης Μαΐου.
Σκοπός της κυβέρνησης είναι η υλοποίηση των μέτρων να ξεκινήσει από 1ης Ιουνίου. Να προληφθεί δηλαδή η αύξηση των θερμοκρασιών και το μέτρο να εφαρμόζεται ήδη όταν θα αρχίσουν οι υψηλές καταναλώσεις του Ιουλίου – Αυγούστου. Παρόλα αυτά, εκτιμάται ότι το βασικό μέτρο που είναι το πλαφόν στη χονδρική δεν μπορεί να αποδώσει άμεσα, δηλαδή δεν μπορεί να φανεί στους λογαριασμούς των καταναλωτών πριν τον Αύγουστο.