Ενεργειακή κρίση: Μπορεί τελικά ο κόσμος να αντέξει χωρίς το πετρέλαιο και το φυσικό αέριο της Ρωσίας;

Ενώ η Δύση προσπαθεί να μειώσει την ποσότητα ρωσικού πετρελαίου και φυσικού αερίου που εισάγει μετά την εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία τον περασμένο Φλεβάρη, η απεξάρτησή της φαίνεται να μην είναι και τόσο απλή υπόθεση.

Η Ευρώπη βρίσκεται αντιμέτωπη με τις ολοένα και υψηλότερες τιμές ενέργειας, καθιστώντας ακόμα πιο δύσκολη την απεξάρτησή της από τη Ρωσία, ενώ παράλληλα η Gazprom, ο ρωσικός πάροχος ενέργειας δήλωσε ότι θα κλείσει τον αγωγό Nord Stream 1 προς τη Γερμανία από τις 31 Αυγούστου έως τις 2 Σεπτεμβρίου για συντήρηση, μειώνοντας περαιτέρω τις προμήθειες αερίου.

Την ίδια στιγμή, ερωτηματικά δημιουργεί η ασυνήθιστα μεγάλη ποσότητα αερίου αξίας 10 εκατ. ευρώ την ημέρα που χρησιμοποιείται από τους Ρώσους, αν και δεν είναι σαφές για ποιους λόγους συμβαίνει κάτι τέτοιο.

Πόσο ρωσικό φυσικό αέριο χρησιμοποιεί η Ευρώπη

Η Ρωσία προμήθευσε την ΕΕ με το 40% του φυσικού αερίου της πέρυσι.

Η Γερμανία, η μεγαλύτερη οικονομία της Ευρώπης, ήταν ο μεγαλύτερος εισαγωγέας το 2020, ακολουθούμενη από την Ιταλία.

Συγκεκριμένα, η Γερμανία εισάγει 42,6 δισεκατομμύρια κυβικά μέτρα αερίου. Ακολουθούν με μεγάλη απόσταση Ιταλία με 29,2, Λευκορωσία με 18,8, Τουρκία με 16,2 και Ολλανδία με 15,7, η Ουγγαρία με 11,6, το Καζακστάν με 10,2, η Πολωνία με 9,6, η Κίνα με 9,2 και η Ιαπωνία με 8,8.

Από την άλλη οι ΗΠΑ δεν εισάγουν καθόλου φυσικό αέριο από τη Ρωσία, ωστόσο, επηρεάζονται όταν η Ρωσία περιορίζει τις προμήθειες προς την ηπειρωτική Ευρώπη, καθώς αυτό προκαλεί αύξηση των παγκόσμιων τιμών του φυσικού αερίου.

Ποιες κυρώσεις ισχύουν για το ρωσικό φυσικό αέριο

Η ΕΕ λέει ότι θα μειώσει τις εισαγωγές φυσικού αερίου από τη Ρωσία κατά δύο τρίτα εντός ενός έτους, αλλά δεν έχει προχωρήσει στην πλήρη απαγόρευσή του.

Για να βοηθήσει στην επίτευξη του στόχου της, τα κράτη μέλη έχουν συμφωνήσει να μειώσουν τη χρήση φυσικού αερίου κατά 15% τους επόμενους επτά μήνες.

Ωστόσο, υπάρχουν αμφιβολίες σχετικά με το πού θα βρει η ΕΕ εναλλακτικές προμήθειες και ίσως χρειαστεί να μεταφέρει υγροποιημένο φυσικό αέριο (LNG) με δεξαμενόπλοια από παραγωγούς όπως οι ΗΠΑ και το Κατάρ.

Ωστόσο, όπως αναφέρει η σύμβουλος ενέργειας Kate Dourian στο BBC, «δεν υπάρχουν αρκετοί τερματικοί σταθμοί υγροποιημένου φυσικού αερίου στην Ευρώπη» και σημειώνει πως κάτι τέτοιο θα αποτελέσει πρόβλημα, ιδιαίτερα για τη Γερμανία.

Πώς αντέδρασε η Ρωσία στις κυρώσεις

Ο Ρώσος πρόεδρος, Βλαντιμίρ Πούτιν απαίτησε στην αρχή από τα «μη φιλικά» κράτη της Ευρώπης να πληρώνουν για το φυσικό αέριο σε ρωσικά ρούβλια. Κάτι τέτοιο συνέβαλε στη στήριξη της αξίας του ρωσικού νομίσματος.

Η Πολωνία, η Βουλγαρία και η Φινλανδία αρνήθηκαν να το πράξουν και η Ρωσία διέκοψε τις προμήθειές τους.

Αρκετές ευρωπαϊκές εταιρείες ενέργειας πληρώνουν για το φυσικό αέριο μέσω ρωσικών τραπεζικών λογαριασμών, οι οποίοι μετατρέπουν τα ευρώ σε ρούβλια, ενώ διατείνονται πως οι πληρωμές αυτές είναι σε αντιστοιχία με τις κυρώσεις.

Θα ξεμείνει η Ευρώπη από πετρέλαιο;

Η ΕΕ συμφώνησε να απαγορεύσει όλες τις εισαγωγές ρωσικού πετρελαίου που έρχονται δια θαλάσσης μέχρι το τέλος του τρέχοντος έτους.

Θα επιτρέψει να συνεχίσει να εισάγεται πετρέλαιο μέσω αγωγών, ως «προσωρινό μέτρο», επειδή χώρες όπως η Ουγγαρία και η Σλοβακία εξαρτώνται σε μεγάλο βαθμό από αυτό.

Οι ΗΠΑ έχουν κηρύξει πλήρη απαγόρευση των εισαγωγών ρωσικού πετρελαίου και ο όγκος των εισαγωγών πετρελαίου από το Ηνωμένο Βασίλειο έχει μειωθεί απότομα τον τελευταίο χρόνο.

Για κάποιες όμως χώρες, η υπόθεση αυτή είναι δυσκολότερη από άλλες. Η Λιθουανία και η Φινλανδία για παράδειγμα, προμηθεύονταν περίπου το 80% του πετρελαίου τους από τη Ρωσία τον περασμένο Νοέμβριο, σύμφωνα με τα τελευταία διαθέσιμα στοιχεία.

Στην περίπτωση της Ελλάδας, οι προμήθειες από τη Ρωσία αποτέλεσαν πέρσι το 29%.

Ωστόσο, οι χώρες της ΕΕ έχουν τη δυνατότητα να αγοράζουν πετρέλαιο από άλλους παραγωγούς.

Ο IEA – ένα κλαμπ χωρών που εισάγουν πετρέλαιο – απελευθέρωσε 120 εκατ. βαρέλια αργού από τα αποθέματά του και ο πρόεδρος Μπάιντεν διέταξε να γίνει μια μεγάλη απελευθέρωση πετρελαίου από τα αποθέματα της Αμερικής.

«Κράτη όπως η Σαουδική Αραβία μπορεί να αρχίσουν να βγάζουν περισσότερο πετρέλαιο στην παγκόσμια αγορά αργότερα μέσα στο έτος, και θα μπορούσαν να υπάρξουν περισσότερες προμήθειες από τις ΗΠΑ», λέει η Kate Dourian.

Θα αποδώσουν οι κυρώσεις;

Βοηθούμενη από την εκτίναξη των τιμών της ενέργειας, η Ρωσία έλαβε περίπου 400 δισ. ευρώ το περασμένο έτος από τις εξαγωγές πετρελαίου και φυσικού αερίου στην Ευρώπη.

Η ΕΕ λέει ότι οι τελευταίες κυρώσεις της θα μπορούσαν να μειώσουν την ποσότητα πετρελαίου που αγοράζει από τη Ρωσία συνολικά κατά 90%. Ωστόσο, αυτό θα πάρει μήνες για να τεθεί σε πλήρη ισχύ, και ακόμη και τότε η Ρωσία θα μπορεί να πουλάει πετρέλαιο σε άλλα μέρη του κόσμου.

Η Ινδία και η Κίνα έχουν αγοράσει περισσότερο ρωσικό αργό τους τελευταίους μήνες επειδή η τιμή του έχει πέσει.