Το κτίριο Μουσών (επώνυμο Εβραίου ιδιοκτήτη), στη συμβολή των οδών Φαρμακίδου και Παλαιστίνης στη Λάρισα, το οποίο διατηρείται ακόμη και σήμερα, είναι συνδεδεμένο με την ιστορία της Λάρισας.
Κατασκευαστής του, ο Αβραάμ Μπενσουσάν καπνέμπορος από την Καβάλα και η οικοδόμησή του άρχισε το 1929, σε οικόπεδο του Μουσών Αβραάμ. Αρχιτέκτονας του κτιρίου είναι ο Μακ Ρουμπέν από την Κωνσταντινούπολη, ο οποίος την περίοδο εκείνη είχε εγκατασταθεί στη Θεσσαλονίκη. Πρόθεση του κατασκευαστή ήταν να προσφέρει το αρχοντικό ως κατοικία στην κόρη του Καρόλα, η οποία είχε παντρευτεί τον Λαρισαίο έμπορο Σαλβατώρ Αβραάμ, γιο της σπουδαίας ισραηλιτικής οικογένειας της πόλεως Μουσών Αβραάμ.
Όπως εξηγεί στο ΑΠΕ-ΜΠΕ ο ιστορικός ερευνητής και εκδότης του ιστορικού περιοδικού «Η Θεσσαλία στους Κοινωνικούς Αγώνες», Δημήτρης Μπάρμπας στο συγκεκριμένο κτίριο στις 21 Απριλίου του 1941 υπογράφθηκε ένα μέρος της συνθηκολόγησης του ελληνικού στρατού με τις γερμανικές δυνάμεις.
«Το κτίριο του Αβραάμ Μουσών είχε τότε επιταχθεί και «φιλοξενούσε» τον Ανώτατο Διοικητή της 12ης Στρατιάς, στρατάρχη Φον Λιστ (Wilhelm Siegmund Walther List), δύο μέρες πριν είχε καταληφθεί η Λάρισα (19 Απρίλη)» αναφέρει ο κ. Μπάρμπας.
Σύμφωνα με τον κ. Μπάρμπα, κατά τη διάρκεια της κατοχής, στο κτίριο Μουσών «φιλοξενήθηκαν» καταρχάς η διοίκηση του 12ου Σώματος Στρατού και στη συνέχεια διάφορες υπηρεσίες των κατοχικών δυνάμεων, ενώ στις αίθουσές του φυλακίστηκαν και βασανίστηκαν πλήθος πατριωτών και αγωνιστών της Εθνικής Αντίστασης.
«Με την απελευθέρωση εγκαταστάθηκε στο ίδιο κτίριο για λίγο διάστημα η «Εθνική Αλληλεγγύη», οργάνωση του ΕΑΜ (Εθνικό Απελευθερωτικό Μέτωπο). Κατά την περίοδο του εμφυλίου η επονομαζόμενη ΕΒΕΝ («Εθνική Βασιλική Ελληνική Νεολαία»), η οποία σε συνεργασία με άλλες παρακρατικές ομάδες προχώρησε σε συλλήψεις, ξυλοδαρμούς και εξαφανίσεις αγωνιστών της αντίστασης, μεταξύ των οποίων και Λαρισαίων Εβραίων», σημειώνει ο κ. Μπάρμπας.
Ο κ. Μπάρμπας αναφέρει ότι στη φωτογραφία που παραχώρησε στο ΑΠΕ-ΜΠΕ και η οποία προέρχεται από τα αρχεία της Βέρμαχτ, «φαίνονται καθαρά μαζί με τον Διοικητή της επίλεκτης Μονάδας των SS, Σεπ Ντίτριχ, στο πολυτελέστατο αυτοκίνητο, να κάθονται οι επιτελείς της Στρατιάς Ηπείρου, επικεφαλής τον συνταγματάρχη Μπαλοδήμο, έξω ακριβώς από το κτίριο Μουσών – από την πλευρά της οδού Φαρμακίδου, ενώ στρατιώτες και αξιωματικοί των SS περιμένουν στο πεζοδρόμιο και εντός του κτιρίου».
Όπως τονίζει στο Αθηναϊκό και Μακεδονικό Πρακτορείο ο κ. Μπάρμπας «μετά την υπογραφή του πρωτοκόλλου ανακωχής, στο Βοτονόσι Ιωαννίνων της Ηπείρου, το βράδυ της 20ης Απριλίου 1941, αμέσως ξεκίνησαν για τη Λάρισα ο Ντίτριχ, συνοδευόμενος από τον εκπρόσωπο του Τσολάκογλου, Διευθυντή του III Γραφείου του Τμήματος Στρατιάς Ηπείρου (ΤΣΗ), συνταγματάρχη Ανδρέα Μπαλοδήμο, με σκοπό να εγκριθεί το «πρωτόκολλο ανακωχής» από τον Ανώτατο Διοικητή της 12ης Στρατιάς, στρατάρχη Φον Λιστ».
Παράλληλα ο ιστορικός ερευνητής συμπληρώνει ότι «ο Μπαλοδήμος είχε λάβει διαταγή να υπογράψει τα αναγκαία έγγραφα. Ο Ντίτριχ έφτασε το πρωί της 21ης Απριλίου στη Λάρισα, όπου και έγινε δεκτός από το Φον Λιστ.
Ο στρατάρχης φον Λιστ, ήταν της γνώμης ότι το «πρωτόκολλο» έπρεπε να επαναδιατυπωθεί. Διέταξε ταυτόχρονα τις Μονάδες της Σωματοφυλακής SS Αδόλφος Χίτλερ να προελάσουν προς Βορρά, μέχρι τα σύνορα της Αλβανίας, και να τοποθετηθούν ανάμεσα στον Ελληνικό και τον Ιταλικό στρατό, για να αποφευχθούν πολεμικές συγκρούσεις. Κατόπιν, έγινε η επαναδιατύπωση των όρων».
«Ο Μπαλοδήμος αρνήθηκε να υπογράψει το τροποποιημένο πρωτόκολλο, γιατί ήταν πολύ διαφορετικό από το προηγούμενο και δεν είχε τέτοια εντολή. Γι’ αυτόν το λόγο ο Επιτελάρχης της 12ης Στρατιάς, υποστράτηγος Γκράιφενμπεργκ (Hans von Greifenberg), μαζί με το συνταγματάρχη Μπαλοδήμο, μετέβη αεροπορικώς στα Ιωάννινα, στις 5 μμ, για να διαπραγματευτεί με τον ίδιον τον Τσολάκογλου. Τελικά το «πρωτόκολλο της Λάρισας» υπέγραψε ο Τσολάκογλου ως διοικητής της Ελληνικής Στρατιάς Ηπείρου και Μακεδονίας», αναφέρει μεταξύ άλλων ο κ. Μπάρμπας.
«Ο Λιστ μετέβη αεροπορικώς στη Θεσσαλονίκη, όπου συναντήθηκε με το Χάλντερ τον οποίον και ενημέρωσε σχετικά με τις διαπραγματεύσεις ανακωχής, εξηγώντας του ότι ο Τσολάκογλου είχε δηλώσει ρητά ότι παραδίδεται στη Γερμανική Ανωτάτη Διοίκηση και όχι στους Ιταλούς, τους οποίους είχε νικήσει στο πεδίο της μάχης», σημειώνει ο κ. Μπάρμπας και συμπληρώνει: «Ο Μπενίτο Μουσολίνι εξοργίστηκε όταν έμαθε πως ο ελληνικός στρατός είχε συνθηκολογήσει αποκλειστικά στους Γερμανούς και απαίτησε την παράδοση των Ελλήνων και στις ιταλικές ένοπλες δυνάμεις.
Ο Χίτλερ, ο οποίος χρειαζόταν τη σύμπραξη των Ιταλών για την εισβολή στη Σοβιετική Ένωση, αναγκάστηκε να ταπεινώσει τους ευνοούμενος του Λιστ και τον Ντίτριχ και να ενδώσει στις απαιτήσεις του Ντούτσε. Έτσι η συνθηκολόγηση υπογράφηκε εκ νέου και τελεσίδικα ενώπιον του Ιταλού στρατηγού Φερράρο (Alberto Ferrero), παρουσία του Στρατηγού Άλφρεντ Γιοντλ (Alfred Jodl), στις 23 Απριλίου, στη Θεσσαλονίκη».
ΑΜΠΕ/Ηλίας Σκυλλάκος