«Σύννεφα» έχουν αρχίζει να μαζεύονται στη σχέση της Ευρώπης με τις ΗΠΑ, εννέα μήνες μετά την εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία.
Κορυφαίοι Ευρωπαίοι αξιωματούχοι φέρονται να είναι έξαλλοι με την κυβέρνηση του Τζο Μπάιντεν και κατηγορούν τους Αμερικανούς ότι «έκαναν περιουσία» από τον πόλεμο, ενώ οι χώρες της ΕΕ υποφέρουν.
«Το γεγονός είναι ότι η χώρα που κερδίζει περισσότερο από αυτόν τον πόλεμο είναι οι ΗΠΑ επειδή πουλάνε περισσότερο φυσικό αέριο και σε υψηλότερες τιμές και επειδή πουλάνε περισσότερα όπλα«, είπε ανώτερος αξιωματούχος στο Politico.
Τα σχόλια, που υποστηρίζονται δημόσια από αξιωματούχους, διπλωμάτες και υπουργούς, ακολουθούν την αυξανόμενη οργή στην Ευρώπη για τις αμερικανικές επιδοτήσεις που απειλούν να καταστρέψουν την ευρωπαϊκή βιομηχανία.
«Βρισκόμαστε πραγματικά σε μια ιστορική συγκυρία«, είπε ο ανώτερος αξιωματούχος της ΕΕ, υποστηρίζοντας ότι το διπλό χτύπημα της διακοπής των αμερικανικών επιδοτήσεων στο εμπόριο και των υψηλών τιμών ενέργειας κινδυνεύει να στρέψει την κοινή γνώμη τόσο ενάντια στην πολεμική προσπάθεια όσο και στη διατλαντική συμμαχία. «Η Αμερική πρέπει να συνειδητοποιήσει ότι η κοινή γνώμη αλλάζει σε πολλές χώρες της ΕΕ«.
Ο επικεφαλής διπλωμάτης της ΕΕ Ζοζέπ Μπορέλ κάλεσε την Ουάσιγκτον να απαντήσει στις ευρωπαϊκές ανησυχίες. «Οι Αμερικανοί, οι φίλοι μας, παίρνουν αποφάσεις που έχουν οικονομικό αντίκτυπο σε εμάς«, είπε σε συνέντευξή του στο Politico.
Το μεγαλύτερο σημείο έντασης τις τελευταίες εβδομάδες ήταν οι πράσινες επιδοτήσεις και οι φόροι του Μπάιντεν που οι Βρυξέλλες λένε ότι άδικα απομακρύνουν το εμπόριο από την ΕΕ και απειλούν να καταστρέψουν τις ευρωπαϊκές βιομηχανίες. Παρά τις επίσημες αντιρρήσεις από την Ευρώπη, η Ουάσιγκτον μέχρι στιγμής δεν έχει δείξει σημάδια υποχώρησης.
Ταυτόχρονα, η αναστάτωση που προκλήθηκε από την εισβολή του Πούτιν στην Ουκρανία οδηγεί τις ευρωπαϊκές οικονομίες σε ύφεση, με τον πληθωρισμό να εκτοξεύεται και μια καταστροφική συμπίεση του ενεργειακού εφοδιασμού να απειλεί με διακοπές ρεύματος και με δελτίο αυτό τον χειμώνα.
Καθώς προσπαθούν να μειώσουν την εξάρτησή τους από τη ρωσική ενέργεια, οι χώρες της ΕΕ στρέφονται στο φυσικό αέριο από τις ΗΠΑ, αλλά η τιμή που πληρώνουν οι Ευρωπαίοι είναι σχεδόν τέσσερις φορές υψηλότερη στην Αμερική. Έπειτα, υπάρχει η πιθανή αύξηση των παραγγελιών για στρατιωτικό εξοπλισμό αμερικανικής κατασκευής, καθώς οι ευρωπαϊκοί στρατοί έχουν πλέον μικρότερο απόθεμα μετά την αποστολή όπλων στην Ουκρανία.
Ο Γάλλος πρόεδρος Εμανουέλ Μακρόν είπε ότι οι υψηλές τιμές του φυσικού αερίου στις ΗΠΑ δεν είναι «φιλικές» και ο υπουργός Οικονομίας της Γερμανίας κάλεσε την Ουάσιγκτον να επιδείξει περισσότερη «αλληλεγγύη» και να βοηθήσει στη μείωση του ενεργειακού κόστους.
Υπουργοί και διπλωμάτες άλλων ευρωπαϊκών χωρών εξέφρασαν την απογοήτευσή τους για τον τρόπο που η κυβέρνηση του Μπάιντεν απλώς αγνοεί τον αντίκτυπο των εσωτερικών οικονομικών πολιτικών της στους Ευρωπαίους συμμάχους.
Όταν οι ηγέτες της ΕΕ ανέφεραν στον Μπάιντεν τον προβληματισμό τους για τις υψηλές τιμές του αμερικανικού φυσικού αερίου στη συνάντηση της G20 στο Μπαλί την περασμένη εβδομάδα, ο Αμερικανός πρόεδρος φαινόταν απλώς να αγνοεί το θέμα, σύμφωνα με τον προαναφερόμενο ανώτερο αξιωματούχο. Άλλοι αξιωματούχοι και διπλωμάτες της ΕΕ συμφώνησαν ότι η αμερικανική άγνοια σχετικά με τις συνέπειες για την Ευρώπη ήταν ένα μεγάλο πρόβλημα.
«Οι Ευρωπαίοι είναι εμφανώς απογοητευμένοι για την έλλειψη ενημέρωσης και διαβούλευσης» δήλωσε ο David Kleimann από το think tank Bruegel.
Οι αξιωματούχοι και στις δύο πλευρές του Ατλαντικού αναγνωρίζουν τους κινδύνους που θα έχει η ολοένα και πιο τοξική ατμόσφαιρα για τη δυτική συμμαχία. Η διαμάχη είναι ακριβώς αυτό που θα επιθυμούσε ο Πούτιν, συμφώνησαν διπλωμάτες της ΕΕ και των ΗΠΑ.
Η αυξανόμενη διαμάχη σχετικά με τον νόμο του Μπάιντεν για τη μείωση του πληθωρισμού (IRA) – ένα τεράστιο πακέτο φορολογίας, κλίματος και υγειονομικής περίθαλψης – έχει θέσει ξανά στην πολιτική ατζέντα τους φόβους για έναν διατλαντικό εμπορικό πόλεμο.
«Ο νόμος για τη μείωση του πληθωρισμού είναι πολύ ανησυχητικός«, δήλωσε η Ολλανδή υπουργός Εμπορίου Liesje Schreinemacher. «Ο πιθανός αντίκτυπος στην ευρωπαϊκή οικονομία είναι πολύ μεγάλος«.
«Οι ΗΠΑ ακολουθούν μια εσωτερική ατζέντα, η οποία είναι δυστυχώς προστατευτική για τις ΗΠΑ και κάνει διακρίσεις σε βάρος των συμμάχων της«, δήλωσε ο Tonino Picula, επικεφαλής του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου για τις διατλαντικές σχέσεις.
Η απάντηση των ΗΠΑ
Αμερικανός αξιωματούχος τόνισε ότι ο καθορισμός τιμών για τους Ευρωπαίους αγοραστές φυσικού αερίου αντανακλά τις αποφάσεις της ιδιωτικής αγοράς και δεν είναι αποτέλεσμα οποιασδήποτε πολιτικής ή δράσης της κυβέρνησης των ΗΠΑ. «Οι αμερικανικές εταιρείες υπήρξαν διαφανείς και αξιόπιστοι προμηθευτές φυσικού αερίου στην Ευρώπη«, είπε ο αξιωματούχος.
Στις περισσότερες περιπτώσεις, πρόσθεσε ο αξιωματούχος, η διαφορά μεταξύ των τιμών εξαγωγής και εισαγωγής δεν πηγαίνει στους εξαγωγείς LNG των ΗΠΑ, αλλά στις εταιρείες που μεταπωλούν το φυσικό αέριο εντός της ΕΕ. Ο μεγαλύτερος ευρωπαίος κάτοχος μακροπρόθεσμων συμβάσεων αερίου στις ΗΠΑ είναι για παράδειγμα η γαλλική TotalEnergies.
Δεν είναι ένα νέο επιχείρημα από την αμερικανική πλευρά, αλλά δεν φαίνεται να πείθει τους Ευρωπαίους. «Οι Ηνωμένες Πολιτείες μας πωλούν το αέριό τους επί τέσσερα όταν διασχίζουν τον Ατλαντικό«, δήλωσε ο Ευρωπαίος Επίτροπος για την Εσωτερική Αγορά Τιερί Μπρετόν στη γαλλική τηλεόραση. «Φυσικά οι Αμερικανοί είναι σύμμαχοί μας… αλλά όταν κάτι πάει στραβά, είναι απαραίτητο να λέγεται μεταξύ των συμμάχων«.
Η φθηνότερη ενέργεια έχει γίνει γρήγορα ένα τεράστιο ανταγωνιστικό πλεονέκτημα και για τις αμερικανικές εταιρείες. Οι επιχειρήσεις σχεδιάζουν νέες επενδύσεις στις ΗΠΑ ή ακόμη μεταφέρουν τις υπάρχουσες επιχειρήσεις τους μακριά από την Ευρώπη σε αμερικανικά εργοστάσια. Μόλις αυτή την εβδομάδα, η χημική πολυεθνική Solvay ανακοίνωσε ότι επιλέγει τις ΗΠΑ έναντι της Ευρώπης για νέες επενδύσεις, στην τελευταία από μια σειρά παρόμοιων ανακοινώσεων από βασικούς βιομηχανικούς κολοσσούς της ΕΕ.
Σύμμαχοι ή όχι;
Παρά τις ενεργειακές διαφωνίες, μόλις η Ουάσιγκτον ανακοίνωσε ένα πρόγραμμα βιομηχανικών επιδοτήσεων 369 δισεκατομμυρίων δολαρίων για τη στήριξη των πράσινων βιομηχανιών βάσει του νόμου για τη μείωση του πληθωρισμού, οι Βρυξέλλες μπήκαν σε πλήρη κατάσταση πανικού, όπως αναφέρει το Politico.
«Ο νόμος για τη μείωση του πληθωρισμού έχει αλλάξει τα πάντα«, είπε διπλωμάτης της ΕΕ. «Είναι ακόμα σύμμαχός μας η Ουάσιγκτον ή όχι;«.
Για τον Μπάιντεν, η νομοθεσία είναι ένα ιστορικό επίτευγμα για το κλίμα. «Αυτό δεν είναι ένα παιχνίδι μηδενικού αθροίσματος«, είπε ο Αμερικανός αξιωματούχος. «Θα καλλιεργήσει το έδαφος για επενδύσεις καθαρής ενέργειας, δεν θα το χωρίσει«.
Αλλά η ΕΕ το βλέπει αυτό διαφορετικά. Αξιωματούχος του υπουργείου Εξωτερικών της Γαλλίας είπε ότι είναι ξεκάθαρο: Πρόκειται για «επιδοτήσεις που εισάγουν διακρίσεις που θα στρεβλώσουν τον ανταγωνισμό«. Ο Γάλλος υπουργός Οικονομίας Μπρούνο Λεμέρ κατηγόρησε τις ΗΠΑ ότι ακολουθούν τον δρόμο του οικονομικού απομονωτισμού της Κίνας, προτρέποντας τις Βρυξέλλες να επαναλάβουν μια τέτοια προσέγγιση: «Η Ευρώπη δεν πρέπει να είναι η τελευταία από τους Μοϊκανούς«, είπε.
Η ΕΕ προετοιμάζει τις απαντήσεις της, όπως μια μεγάλη ώθηση επιδοτήσεων για να αποτρέψει την εξάλειψη της ευρωπαϊκής βιομηχανίας από τους Αμερικανούς ανταγωνιστές. «Βιώνουμε μια υφέρπουσα κρίση εμπιστοσύνης σε εμπορικά θέματα σε αυτή τη σχέση«, δήλωσε ο Γερμανός ευρωβουλευτής Reinhard Bütikofer.
«Κάποια στιγμή πρέπει να υψώσεις το ανάστημά σου«, είπε η Γαλλίδα ευρωβουλευτής Μαρί-Πιερ Βεντρέν. «Είμαστε σε έναν κόσμο αγώνων εξουσίας. Όταν παλεύετε με το χέρι, αν δεν είστε μυώδης, εάν δεν είστε προετοιμασμένοι τόσο σωματικά όσο και ψυχικά, χάνετε«.
Εκνευρισμός και για τα χρήματα στον αμυντικό τομέα των ΗΠΑ
Στα παρασκήνια, υπάρχει επίσης αυξανόμενος εκνευρισμός για τα χρήματα που ρέουν στον αμερικανικό αμυντικό τομέα.
Οι ΗΠΑ είναι μακράν ο μεγαλύτερος πάροχος στρατιωτικής βοήθειας στην Ουκρανία, παρέχοντας περισσότερα από 15,2 δισεκατομμύρια δολάρια σε όπλα και εξοπλισμό από την αρχή του πολέμου. Η ΕΕ έχει προσφέρει μέχρι στιγμής περίπου 8 δισεκατομμύρια ευρώ στρατιωτικού εξοπλισμού στην Ουκρανία, σύμφωνα με τον Μπορέλ.
Σύμφωνα με έναν ανώτερο αξιωματούχο από ευρωπαϊκή πρωτεύουσα, η ανανέωση ορισμένων εξελιγμένων όπλων μπορεί να διαρκέσει «χρόνια» λόγω προβλημάτων στην αλυσίδα εφοδιασμού και στην παραγωγή τσιπ. Αυτό τροφοδότησε φόβους ότι η αμυντική βιομηχανία των ΗΠΑ μπορεί να επωφεληθεί ακόμη περισσότερο από τον πόλεμο.
Το Πεντάγωνο αναπτύσσει ήδη έναν οδικό χάρτη για να επιταχύνει τις πωλήσεις όπλων, καθώς αυξάνεται η πίεση από τους συμμάχους να ανταποκριθούν σε μεγαλύτερες απαιτήσεις για όπλα και εξοπλισμό.
Ένας άλλος διπλωμάτης της ΕΕ υποστήριξε ότι «τα χρήματα που βγάζουν από τα όπλα» θα μπορούσαν να βοηθήσουν τους Αμερικανούς να καταλάβουν ότι το να βγάζουν «όλα αυτά τα μετρητά από το φυσικό αέριο» μπορεί να είναι «λίγο υπερβολικό».
Ο διπλωμάτης υποστήριξε ότι μια έκπτωση στις τιμές του φυσικού αερίου θα μπορούσε να μας βοηθήσει να «διατηρήσουμε ενιαίες τις δημόσιες απόψεις μας» και να διαπραγματευόμαστε με τρίτες χώρες για την προμήθεια φυσικού αερίου. «Δεν είναι καλό να δίνεται η εντύπωση ότι ο καλός σύμμαχός σου βγάζει τεράστια κέρδη από τα προβλήματά σου«, είπε ο διπλωμάτης.