Κυριάρχησε για λίγα 24ωρα το θέμα της κηδείας του τέως βασιλιά Κωνσταντίνου, φέρνοντας ένα “επικοινωνιακό τάιμ άουτ” στην κυβέρνηση, εν μέσω σημαντικών εξελίξεων στο μέτωπο των υποκλοπών, αλλά και καυτών προβλημάτων στο άλλο μεγάλο μέτωπο, που προξενεί πολιτική φθορά, αυτό της ακρίβειας.
Η σκληρή άλλωστε πραγματικότητα στο ράφι δεν είναι ένα “θαύμα που κρατάει τρεις μέρες”, όπως αναφέρει η παροιμιώδης έκφραση του Κωνσταντίνου Καραμανλή, αλλά μια διαρκής κατάσταση που “κουρεύει” τα εισοδήματα των νοικοκυριών.
Είναι ενδεικτικό ότι παρά το “φρένο” στην άνοδο του πληθωρισμού που έφτασε τον περασμένο Δεκέμβριο στο 7,2% οι μέσες αυξήσεις στην ομάδα με τα είδη διατροφής τρέχουν με ταχύτητα 15,5%, δηλαδή, ενώ ο Γενικός Δείκτης “τρέχει” με ρυθμό αύξησης 7,2% στον Δείκτη Διατροφής και μη Αλκοολούχων η αύξηση είναι υπερδιπλάσια.
Πολλά είδη διατροφής έχουν ξεφύγει με διψήφιες αυξήσεις σε ετήσια βάση, όπως π.χ. Ψωμί και δημητριακά (18,1%), Κρέατα- γενικά (17,8%), Ψάρια- γενικά (2,4%), Γαλακτοκομικά και αυγά (25,6%), Έλαια και λίπη (21,7%), Λαχανικά- γενικά (13,1%), Ζάχαρη- σοκολάτες- γλυκά- παγωτά (8,7%), Λοιπά τρόφιμα (14%), Καφέ- κακάο- τσάι (13,2%), Μεταλλικό νερό- αναψυκτικά- χυμούς φρούτων (10,4%) και Αλκοολούχα ποτά- μη σερβιριζόμενα (6,4%).
Επίσης, με βάση όσα καταγράφονται από στελέχη της αγοράς, που έχουν γνώση των τιμοκαταλόγων που καταφθάνουν σε αλυσίδες λιανικής, υπάρχουν ήδη νέες ανατιμήσεις έως και 20% – 25% σε πολλούς κωδικούς ειδών πρώτης ανάγκης. Θα κάνουν, δε, την εμφάνισή τους οσονούπω. Και βέβαια υπάρχει και συνέχεια καθώς η σημαντική αύξηση του κόστους λειτουργίας των επιχειρήσεων και παραγωγής, που καταγράφηκε και το 2022 αναμένεται να φανεί στις τιμές το 2023 κι έτσι η ακρίβεια σε βασικά προϊόντα αναμένεται να είναι κυρίαρχο στοιχείο της καθημερινότητας και το 2023, παρά την όποια επιβράδυνση του πληθωρισμού.
Είναι χαρακτηριστικό ότι τόσο ο “εισαγόμενος πληθωρισμός”, δηλαδή ο γενικός δείκτης τιμών εισαγωγών στη βιομηχανία κινήθηκε με ρυθμό 21,3% τον Οκτώβριο, όσο και ο δείκτης τιμών παραγωγού στη βιομηχανία είχε νέα μεγάλη αύξηση κατά 26,2% τον Νοέμβριο.
Ανησυχία για το εισόδημα
Και βέβαια αναπόφευκτα με αυτήν την εικόνα δεν εκπλήσσουν τα τελευταία ευρήματα του Ευρωβαρομέτρου που καταγράφουν μια μεγάλη ανησυχία των πολιτών έναντι της απειλής της φτώχειας και του κοινωνικού αποκλεισμού. Μάλιστα, με βάση το Ευρωβαρόμετρο, οι αυξανόμενες τιμές, μεταξύ άλλων για την ενέργεια και τα τρόφιμα, γίνονται αισθητές σε όλες τις κοινωνικές και δημογραφικές κατηγορίες, ενώ επίσης είναι μεγάλη η αύξηση του ποσοστού των πολιτών που αντιμετωπίζουν δυσκολίες πληρωμής λογαριασμών.
Αξίζει, δε, να σημειωθεί ότι με βάση στοιχεία που ανακοίνωσε η Eurostat, που βέβαια δεν μπορεί να προσμετρήσει τα ποσοστά “άτυπης οικονομίας”. οι Έλληνες είχαν το 2021 το τρίτο χαμηλότερο διάμεσο διαθέσιμο εισόδημα στην Ευρωπαϊκή Ένωση με βάση την αγοραστική δύναμη. Σύμφωνα με τα ίδια στοιχεία, μόνο η Βουλγαρία και η Ρουμανία είχαν χαμηλότερο διάμεσο επίπεδο εισοδήματος από την Ελλάδα.
Υπενθυμίζεται ότι το διάμεσο εισόδημα των νοικοκυριών, είναι το εισόδημα εκείνο που χωρίζει σε ισάριθμες ομάδες όσους έχουν υψηλότερο και όσους έχουν χαμηλότερο από αυτό εισόδημα, και στη συνέχεια το προσαρμόζει με τον αριθμό και τη σύνθεση των μελών των νοικοκυριών για να προκύψει το διάμεσο εισόδημα ανά κάτοικο.
Το διάμεσο διαθέσιμο εισόδημα στην Ελλάδα ανερχόταν το 2021 σε 8.752 ευρώ και σε 9.917 μονάδες αγοραστικής δύναμης (Purchasing Power Standard, PPS) ή σε μόλις 55% του αντίστοιχου εισοδήματος στην ΕΕ που ανερχόταν σε 18.019 PPS. Το διάμεσο εισόδημα στη Βουλγαρία ήταν 9.375 PPS και στη Ρουμανία 9.917 PPS, με της Ουγγαρίας να είναι ελαφρά υψηλότερο (9.982 PPS).
Στον αντίποδα, το υψηλότερο διαθέσιμο εισόδημα έχουν οι κάτοικοι του Λουξεμβούργου (32.132 PPS), της Ολλανδίας (24.560 PPS), της Αυστρίας (24.450 PPS) και της Γερμανίας (23.401 PPS).
Αν ληφθεί υπόψη το μέσο διαθέσιμο εισόδημα ανά κάτοικο, δηλαδή ο μέσος όρος των διαθέσιμων εισοδημάτων, το ποσό σε ευρώ ήταν 9.952 ευρώ ή 11.277 PPS και ήταν το τέταρτο χαμηλότερο μετά από αυτό της Ρουμανίας, της Βουλγαρίας και της Ουγγαρίας.
Σύμφωνα, δε, με τα στοιχεία της Eurostat, η ανισότητα στην κατανομή του εισοδήματος στην Ελλάδα ήταν από τις υψηλότερες στην ΕΕ, καθώς στο 20% των κατοίκων με τα υψηλότερα εισοδήματα αντιστοιχούσε περίπου το 40% του συνολικού διαθέσιμου εισοδήματος έναντι 38,2% στην ΕΕ, ενώ το αντίστοιχο ποσοστό για το 20% του πληθυσμού με τα χαμηλότερα εισοδήματα ήταν μικρότερο από το 7% έναντι 7,9% στην ΕΕ.
Η κυβέρνηση
Πάντως η κυβέρνηση, διατηρεί μια συγκρατημένη αισιοδοξία, ότι τουλάχιστον σε μεσοπρόθεσμη βάση, προς ώρας τα χειρότερα στον ενεργειακό πληθωρισμό, τουλάχιστον, είναι πίσω. “Ο χειμώνας έχει πολλούς μήνες και υπάρχουν μεγάλες αβεβαιότητες για το πώς θα εξελιχθεί” ανέφερε χθες κορυφαίο στέλεχος του οικονομικού επιτελείου, που επισήμανε ωστόσο τη ραγδαία αποκλιμάκωση των τιμών στο φυσικό αέριο. Η πτώση αυτή, μάλιστα, έχει απομειώσει τις ανάγκες επιδοτήσεων.
Έτσι μέχρι στιγμής και με τον Φεβρουάριο να φαίνεται να έρχεται με μειωμένες τιμές στη λιανική ή ρεύματος, το αποθεματικό του 1 δισ. ευρώ που έχει εγγραφεί στον προϋπολογισμό για την στήριξη των νοικοκυριών από την ενεργειακή ακρίβεια δεν αναμένεται να “πειραχτεί” με τα περίπου 600 εκατ. ευρώ, που είχαν προυπολογιστεί για δράσεις στήριξης, να περιμένουν τις πολιτικές αποφάσεις για πιθανή “αξιοποίηση”. Παράλληλα, φαίνεται να δημιουργείται ένα έξτρα δημοσιονομικό περιθώριο, κατ΄εκτίμηση περίπου 600 εκατ. ευρώ, λόγω της ισχυρότερης ανάπτυξης και των υπερεισπράξεων από φόρους με το πρωτογενές έλλειμμα του 2022 να συμπιέζεται στο 1,3% – 1,4% του ΑΕΠ έναντι στόχου για 1,6% του ΑΕΠ.
Να σημειωθεί ότι με βάση τα προσωρινά στοιχεία του προϋπολογισμού μέχρι το Δεκέμβριο, η μείωση του ελλείμματος κατά 1,8 δις. ευρώ συγκριτικά με το στόχο, οφείλεται στην υπέρβαση των εσόδων κατά 180 εκατ. ευρώ στο 12μηνο του 2022 και στην εξοικονόμηση δαπανών ύψους 1,98 δις. ευρώ το ίδιο διάστημα σε σχέση με τις προβλέψεις του προϋπολογισμού. Μάλιστα η υπέρβαση των εσόδων θα ήταν πολύ μεγαλύτερη αν δεν δινόταν η δίμηνη παράταση έως το τέλος του Φεβρουαρίου για την πληρωμή των τελών κυκλοφορίας, από τα οποία το υπουργείο Οικονομικών αναμένει 905 εκατ. ευρώ επί συνόλου 1,217 δισ. ευρώ.
Είναι προφανές, βέβαια, ότι εν όψει και εκλογών δεν μπορεί να αποκλειστεί ένα νέο πακέτο για νέες παρεμβάσεις ενίσχυσης των εισοδημάτων, έστω κι αν η “μάχη” για την επενδυτική βαθμίδα χρειάζεται τα όπλα της δημοσιονομικής υπεραπόδοσης. Μένει να φανεί τι μείγμα πολιτικής θα αποφασιστεί το επόμενο διάστημα και όσο πάμε προς τις εκλογές όταν και θα ξεκαθαρίσει οριστικά και ο διαθέσιμος δημοσιονομικός χώρος.