Μία εικόνα που δεν παραπέμπει σε τίποτα με την εμφάνιση του Βασίλη Μπισμπίκη αντίκρυσαν όσοι παρακολούθησαν τη γενική πρόβα της θεατρικής παράστασης «Έγκλημα και Τιμωρία: Αθήνα«, την οποία ο ηθοποιός σκηνοθετεί και ανεβάζει με την ομάδα Cartel στην Κεντρική Σκηνή της Στέγης.
Η θεατρική παράσταση είναι βασισμένη στο «Έγκλημα και Τιμωρία» του Φιοντόρ Ντοστογιέφσκι, ένα αριστουργηματικό κείμενο που ο σκηνοθέτης διασκευάζει (ο ίδιος προτιμά τον όρο μεταγραφή) με τον τρόπο του, τοποθετώντας το στο παρόν του αθηναϊκού περιθωρίου.
Μιλώντας για το νέο του καλλιτεχνικό εγχείρημα στο Magazine και τον Θεοδόση Μίχο, ο Βασίλης Μπισμπίκης, δήλωσε: «Δεν ξέρω ‘καλά ελληνικά΄για να γράψω αλλιώς. Τουλάχιστον τη γλώσσα του δρόμου, τη λαϊκή γλώσσα, την καταλαβαίνω, την ξέρω. Αντιλαμβάνομαι ψυχικά αυτούς τους ήρωες. Είναι και η ίδια η επιλογή των έργων όμως από μόνη της που λέει κάτι. Δηλαδή και το ‘Άνθρωποι και ποντίκια’ δεν μιλάει για κανένα μεγαλοαστικό τοπίο. Ούτε το ‘Έγκλημα και τιμωρία’. Για το περιθώριο μιλάει και αυτό. Είναι κάτι που μπορώ να το καταλάβω. Βιωματικά, καλλιτεχνικά και αισθητικά με ενδιαφέρει να μιλήσω για αυτούς τους αόρατους ανθρώπους που κυκλοφορούν γύρω μας και είναι κοινωνικά αποκλεισμένοι. Κάπως θέλω να τους βγάλω στην επιφάνεια», ανέφερε ο ίδιος, αναγνωρίζοντας ότι «μπορεί να έχει περάσει κάπως στον κόσμο ότι ο Μπισμπίκης παίρνει κλασικά έργα και τα μεταφέρει στο σήμερα». Το θέμα, όπως τονίζει, είναι γιατί το κάνει: «Δεν θέλω ο θεατής να κρατάει απόσταση».
Πότε διάβασες πρώτη φορά το «Έγκλημα και Τιμωρία»;
Από τη βιβλιοθήκη του παππού μου το είχα πάρει μικρός. Ο παππούς μου ήταν κομμουνιστής και είχε μερικά «απαγορευμένα» βιβλία, δεν με άφηνε η μάνα μου να τα διαβάζω. Κάποια είχαν να κάνουν με το σύμπαν, του «διαβόλου» πράγματα δηλαδή. Στο μεταξύ η γιαγιά μου τότε πίστευε ότι στο φεγγάρι ζούσε ο Θεός. Της λέω κάποια στιγμή: Βρε γιαγιά, αφού πήγαν οι άνθρωποι στο φεγγάρι. Μπορεί να τους είδε, μου λέει, και να πήγε παραπέρα. Τέλος πάντων, ανάμεσα σε αυτά τα βιβλία ήταν και ο Ντοστογιέφσκι. Ήμουν γύρω στα 16 όταν το διάβασα.
Πότε αποφάσισες να το κάνεις παράσταση;
Πριν από οχτώ-εννιά χρόνια είχαμε κάνει μια προσπάθεια με την ομάδα στο Cartel. Ήταν όμως πολύ μεγάλο το κόλπο για να το αντέξουμε τότε. Κάναμε ένα μήνα πρόβες και το αφήσαμε.
Σε όσους λένε ότι είναι ανήκουστο να πειράζει κανείς κατ’ αυτό τον τρόπο ένα κείμενο ιερό σαν του Ντοστογιέφσκι, τι απαντάς;
Χέστηκα. Γιατί δε νιώθω ότι προδίδω κάτι, ένα μεγάλο, ιερό κείμενο κλπ. Υπάρχει, ξέρεις, η θεωρία που λέει ότι ίσα ίσα, μπορείς να «σκοτώσεις» τον συγγραφέα, αν πιστεύεις ότι αυτό που γράφεις τώρα μπορεί να αφορά περισσότερο κόσμο από ένα παλιό κείμενο που το έχουμε κάπως στο μυαλό μας. Για να μην παρεξηγηθώ, δεν λέω ότι εμείς «σκοτώνουμε» τον Ντοστογιέφσκι. Αλλά ξέρεις κάτι; Ας τον αφήσουν ήσυχο αυτοί που λες. Δεν θα πάθει τίποτα ο Ντοστογεέφσκι με την παράστασή μου. Είναι σαν να μου λες ότι θα πάθουν κάτι οι αρχαίοι που τους παίρνουμε τα κείμενα και τους αλλάζουμε τα φώτα. Ε, και; Τι θα πάθουν τα κείμενα; Τίποτα δεν θα πάθουν.
Εκεί θα είναι. Για μένα δεν υπάρχει καμία γραμμή πέρα από την οποία δεν πειράζεις τίποτα. Για μένα όλα εξαρτώνται από το τι θέλω να πω με την ομάδα μου. Χρησιμοποιούμε ως όχημα ένα έργο. Και το τονίζουμε ότι πρόκειται για μεταγραφή, δεν λέμε απλώς ότι πάμε να κάνουμε Ντοστογιέφσκι ώστε μετά να έρθει ο κόσμος περιμένοντας να δει κάτι κλασικό. Στο εξωτερικό αυτό έχει τελειώσει, δεν γράφουν πουθενά ότι πειράζουν το αρχικό κείμενο. Σου λένε ότι θα ανεβάσουν Οιδίποδα Τύραννο και το κάνουν όπως θέλουν.