Αναρωτηθήκατε ποτέ γιατί οι άνθρωποι ξεκίνησαν να φορούν Μαρτάκια, Μάρτη, Μαρτιά ή όπως αλλιώς λέγονται αυτά τα χαρακτηριστικά βραχιολάκια με την ασπροκόκκινη κλωστή;
Πότε ξεκίνησε αυτή η γλυκιά συνήθεια που έγινε… λατρεία; Αλλά και τι συμβολίζει, από τι υποτίθεται ότι μας προστατεύει;
Ο Μάρτης συμβολίζει το ξεκίνημα της άνοιξης, καθώς τα σκούρα σύννεφα του Φλεβάρη υποχωρούν και εμφανίζονται δειλά δειλά οι λαμπερές ακτίνες του ηλίου.
Ωστόσο, από τα παλαιότερα χρόνια και κυρίως στις βαλκανικές χώρες, οι άνθρωποι θεωρούσαν τον Μάρτη ύπουλο μήνα καθώς μαζί με την ζέστη του ηλίου επέστρεφαν και τα αποδημητικά πουλιά κουβαλώντας πολλές ασθένειες. Για τον λόγο αυτό αναπτύχθηκε το έθιμο του “Μάρτη”.
Το έθιμο του “Μάρτη” στην Ελλάδα
Πιστεύεται ότι έχει τις ρίζες του στην Αρχαία Ελλάδα, και συγκεκριμένα στα Ελευσίνια Μυστήρια, στα οποία οι μύστες των έδεναν μια κλωστή, την «Κρόκη», στο δεξί τους χέρι και το αριστερό τους πόδι. Το έθιμο υιοθετήθηκε από τους Βυζαντινούς, οι οποίοι και το διατήρησαν.
Από τη 1η ως τις 31 του Μάρτη, τα παιδιά φορούν στον καρπό του χεριού τους ένα βραχιολάκι, φτιαγμένο από στριμμένη άσπρη και κόκκινη κλωστή, τον «Μάρτη» ή «Μαρτιά». Η κόκκινη κλωστή συμβολίζει τη χαρά και η λευκή την αγνότητα. Το βραχιολάκι σύμφωνα με την παράδοση, προστατεύει από τον πρώτο δυνατό ήλιο του Μάρτη ώστε να μην καεί το δέρμα μας!
Σε κάποιες περιοχές της Ελλάδας κρεμούσαν την κλωστή όλη τη νύχτα στα κλαδιά μιας τριανταφυλλιάς για να χαρίσουν ανθοφορία, ενώ σε άλλες περιοχές την έβαζαν γύρω από τις στάμνες για να προστατέψουν το νερό από τον ήλιο και να το διατηρήσουν κρύο.
Σε κάποιες άλλες περιοχές το φορούσαν μέχρι να φανούν τα πρώτα χελιδόνια, οπότε και το άφηναν πάνω στις τριανταφυλλιές , ώστε να το πάρουν τα πτηνά για να χτίσουν τη φωλιά τους. Αλλού το φορούν ως την Ανάσταση, κι έπειτα το δένουν στις λαμπάδες για να καεί μαζί τους. Σε άλλα μέρη το έκαιγαν στις φωτιές που άναβαν για το κάψιμο του Ιούδα.
Ρίζες και από τα Βαλκάνια – Μάρτινκα & Βερόρε
Οι κάτοικοι των δυο γειτονικών χωρών φορούν βραχιόλια από κόκκινη και άσπρη κλωστή για να μην τους «πιάσει» ο ήλιος, τα οποία και βγάζουν στα τέλη του μήνα ή όταν δουν το πρώτο χελιδόνι.
Άλλοι πάλι, δένουν τον Μάρτη σε κάποιο καρποφόρο δέντρο, ώστε να του χαρίσουν ανθοφορία, ενώ μερικοί τον τοποθετούν κάτω από μια πέτρα κι αν την επόμενη ημέρα βρουν δίπλα της ένα σκουλήκι, σημαίνει ότι η υπόλοιπη χρονιά θα είναι πολύ καλή.
Βουλγαρία «Μαρτενίτσα» – Στολίδια από άσπρες και κόκκινες κλωστές
Τηρώντας παραδόσεις και έθιμα αιώνων, οι Βούλγαροι, την πρώτη ημέρα του Μάρτη, φορούν στο πέτο τους στολίδια φτιαγμένα από άσπρες και κόκκινες κλωστές που αποκαλούνται «Μαρτενίτσα».
Σε ορισμένες περιοχές της Βουλγαρίας, οι κάτοικοι τοποθετούν έξω από τα σπίτια τους ένα κομμάτι κόκκινου υφάσματος για να μην τους «κάψει η γιαγιά Μάρτα» (Μπάμπα Μάρτα, στα βουλγαρικά), που είναι η θηλυκή προσωποποίηση του μήνα Μάρτη.
Η Μαρτενίτσα λειτουργεί στη συνείδηση του βουλγαρικού λαού ως φυλαχτό, το οποίο μάλιστα είθισται να προσφέρεται ως δώρο μεταξύ των μελών της οικογένειας, συνοδευόμενο από ευχές για υγεία και ευημερία.
Ρουμανία «Μαρτιζόρ» – Η κόκκινη κλωστή που συμβολίζει την αγάπη
Το ασπροκόκκινο στολίδι της 1ης του Μάρτη φέρει στα ρουμανικά την ονομασία «Μαρτιζόρ».
Η κόκκινη κλωστή συμβολίζει την αγάπη για το ωραίο και η άσπρη την αγνότητα του φυτού χιονόφιλος, που ανθίζει τον Μάρτιο και είναι στενά συνδεδεμένο με αρκετά έθιμα και παραδόσεις της Ρουμανίας.