Στο «μικροσκόπιο» του Εκλογοδικείου μπαίνει ξανά στις 12 Φεβρουαρίου 2025 το κόμμα των Σπαρτιατών, που είδε τη στρόφιγγα της κρατικής χρηματοδότησης να κλείνει με τροπολογία που υπερψηφίστηκε στα μέσα Δεκεμβρίου. Δικαστικές πηγές αποδίδουν την αλλαγή της στάσης του Εκλογοδικείου, που το καλοκαίρι είχε αναστείλει την έκδοση απόφασης επί των ενστάσεων κατά της εκλογής δύο βουλευτών των «Σπαρτιατών», στην καθυστέρηση της ποινικής δίκης. Η ποινική δίκη των 11 πρώην και νυν βουλευτών των Σπαρτιατών για εξαπάτηση του εκλογικού σώματος επρόκειτο να ξεκινήσει τον Οκτώβριο. Ωστόσο, η συνεχής απουσία του βασικού μάρτυρα της υπόθεσης και προέδρου του κόμματος Βασίλη Στίγκα, οδήγησε το δικαστήριο σε αναβολή για τις 7 Μαρτίου 2025.

Η κατάθεση Στίγκα κρίνεται σημαντική για την υπόθεση, αφού από δικές του καταγγελίες περί πρακτικών Greek Mafia στο κόμμα και επαφών με τον Ηλία Κασιδιάρη, οδηγήθηκε σύσσωμη η αρχική κοινοβουλευτική ομάδα των Σπαρτιατών στο εδώλιο. Ο ίδιος επικαλέστηκε κοινοβουλευτικές υποχρεώσεις και ασθένεια με αποτέλεσμα η δίκη να διακοπεί δύο φορές και στη συνέχεια να οδηγηθεί σε αναβολή, αφού οι δικηγορικοί σύλλογοι δεν έδιναν άδεια στους δικηγόρους να παρασταθούν σε δίκη που έχει λάβει ήδη δύο διακοπές.

Ηδη από τον προηγούμενο μήνα, συνεχείς διακοπές της ποινικής δίκης οδήγησαν το Ανώτατο Ειδικό Δικαστήριο (ΑΕΔ), το οποίο ενεργεί ως Εκλογοδικείο, στην απόφαση να εξετάσει την υπόθεση τον Φεβρουάριο, ακόμη κι αν δεν έχει εκδοθεί απόφαση του πρωτόδικου ποινικού δικαστηρίου. Πάντως, η προηγούμενη απόφαση του Εκλογοδικείου δεν ήταν ομόφωνη. Είχαν μειοψηφήσει δύο αρεοπαγίτες, οι οποίοι τότε φέρονται να υποστήριξαν ότι υπήρχαν επαρκή στοιχεία για να προχωρήσει σε κρίση το Δικαστήριο.

Οι δικαστές του ΑΕΔ θα κληθούν να απαντήσουν σε σειρά σημαντικών ζητημάτων, κάποια από τα οποία μάλιστα εμφανίζονται για πρώτη φορά στα δικαστικά χρονικά.

Σε πρώτο στάδιο θα πρέπει το δικαστήριο να αποφανθεί για την αρμοδιότητά του. Προληπτικά, δηλαδή πριν από τις εκλογές, κρίνεται το ζήτημα της νομιμότητας της συμμετοχής των πολιτικών κομμάτων από το Α2 τμήμα του Αρείου Πάγου. Ο έλεγχος αυτός αφορά τη συνδρομή των απαιτούμενων τυπικών –κυρίως αλλά όχι μόνο– προϋποθέσεων εκλογικής συμμετοχής των πολιτικών κομμάτων. «Τέθηκε το ζήτημα αν ο έλεγχος συμμετοχής εκτός από προληπτικός –πριν δηλαδή από τις εκλογές– μπορεί να είναι και κατασταλτικός μετά δηλαδή από τις εκλογές και την έκφραση της λαϊκής θέλησης, δηλαδή κατά τον έλεγχο του Εκλογοδικείου. Επικρατέστερη είναι η δεύτερη εκδοχή, θεμελιουμένης της αρμοδιότητας του ΑΕΔ», εξηγεί στην «Κ» ο ομότιμος καθηγητής Συνταγματικού Δικαίου της Νομικής Σχολής Αθηνών, Ανδρέας Δημητρόπουλος.

Στην περίπτωση που τελικά το δικαστήριο καταλήξει σε απόφαση, η οποία υπαγορεύει την έκπτωση των δύο βουλευτών των Σπαρτιατών –κατά της εκλογής των οποίων έχουν κατατεθεί προσφυγές– θα πρέπει να αποφασίσει αν η κρίση του αυτή καταλαμβάνει το σύνολο της κοινοβουλευτικής ομάδας.

«Το Εκλογοδικείο επιλαμβάνεται κατόπιν συγκεκριμένης ενστάσεως, που στρέφεται κατά συγκεκριμένων προσώπων. Ομως με την απόφαση κρίνεται η δυνατότητα συμμετοχής του κόμματος στις εκλογές. Θα ήταν επομένως αντιφατικό να κριθεί πως το κόμμα δεν μπορούσε να συμμετάσχει στις εκλογές και κάποιοι από τους βουλευτές να διατηρήσουν τις έδρες τους», αναφέρει ο κ. Δημητρόπουλος. Μάλιστα συμπληρώνει ότι η απόφαση θα πρέπει να αφορά όλους τους βουλευτές που εξελέγησαν με τη σημαία των «Σπαρτιατών» ανεξάρτητα αν σήμερα βρίσκονται σε άλλο κόμμα ή είναι ανεξάρτητοι.

Το σενάριο επανάληψης

Στην υποθετική περίπτωση που η απόφαση του Εκλογοδικείου κάνει δεκτές τις ενστάσεις και ανατρέψει την εκλογή των 2 ή και 12 βουλευτών των Σπαρτιατών, στο διατακτικό της θα καθορίσει και τα επόμενα βήματα, δηλαδή τον τρόπο πλήρωσης των εδρών.

Το πρώτο σενάριο προβλέπει την επανάληψη των εκλογών στις περιφέρειες, όπου είχαν εκλέξει βουλευτή οι Σπαρτιάτες (Α΄ Αθηνών, Β΄ Πειραιά, Βορείου, Δυτικού και Νότιου Τομέα Αθήνας, Ανατολικής Αττικής, Αχαΐας, Αιτωλοακαρνανίας, Ηρακλείου, Α΄ και Β΄ Θεσσαλονίκης και Λάρισας). Κάτι ανάλογο είχε συμβεί άλλωστε το 1992, όταν εξέπεσε του βουλευτικού αξιώματος ο τότε βουλευτής του ΠΑΣΟΚ Δημήτρης Τσοβόλας, συνεπεία της καταδίκης του από το Ειδικό Δικαστήριο για το σκάνδαλο Κοσκωτά. Βέβαια, η διεξαγωγή εκλογών σε 12 από τις 59 εκλογικές περιφέρειες της χώρας θα προκαλούσε τεράστια αναστάτωση και δεν αποκλείεται με την έκδοση της απόφασης να αλλάξουν ακόμη και οι συσχετισμοί των δυνάμεων στη Βουλή.

Το σενάριο αναδιανομής

Ενα δεύτερο σενάριο θέλει ως λύση την απόδοση των εδρών σε όλα τα κόμματα ανάλογα με την εκλογική τους δύναμη. Ο κ. Δημητρόπουλος εκφράζει πολλές επιφυλάξεις για τη συμφωνία της λύσης αυτής με το γράμμα και το πνεύμα του Συντάγματος, καθόσον η λύση αυτή δεν φαίνεται να είναι σύμφωνη με τη λαϊκή θέληση.

Στον αντίποδα, ως μια πιο «συνταγματικά δίκαιη λύση» βλέπει τη μη πλήρωση των εδρών. Οπως εξηγεί, οι έδρες των Σπαρτιατών πρέπει να μείνουν κενές αφού υπάρχει συνταγματική πρόβλεψη που ορίζει ότι το τελευταίο έτος της τετραετίας οι κενές έδρες δεν πληρούνται εάν είναι κάτω των 60. «Το Σύνταγμα ορίζει ότι δεν είναι υποχρεωτική η πλήρωση. Το Εκλογοδικείο θα μπορούσε κατ’ οικονομία να ερμηνεύσει τη διάταξη του Συντάγματος και να προκρίνει αυτή τη λύση, αιτιολογώντας την απόφασή του».