Ψηλός, με ανοιχτόχρωμα γαλάζια μάτια και γκριζαρισμενα μαλλιά, καπνίζει ασταμάτητα και εργάζεται «αχόρταγα». Στην αρχή της τέταρτης δεκαετίας της ζωής του είναι ο πιο ισχυρός και καινοτόμος διαμορφωτής της κοινής γνώμης.
Ο λόγος για τον Χένρι Ρόμπινσον Λους, που γεννιέται σαν σήμερα στις 4 Απριλίου 1898 στην Τενγκτσόου της Κίνας, σε μια οικογένεια ιεραποστόλων.
Δύο χρόνια αργότερα στην Εξέγερση των Μπόξερ η οικογένειά του μπαίνει στο στόχαστρο των εθνικιστών που θέλουν να εξοντώσουν κάθε ξένη και ιδιαίτερα ευρωπαϊκή, ιμπεριαλιστική επιρροή στην Κίνα. Πέφτουν στα χέρια των εξεγερμένων και φτάνουν πολύ κοντά στην εκτέλεση. Αλλά από ένα τυχαίο γεγονός γλιτώνουν. Ο ίδιος θα πει αργότερα ότι ξεγέλασε τον θάνατο.
Αν και η εξέγερση πνίγεται στο αίμα, η οικογένειά του αποφασίζει να παραμείνει στην Κίνα για χρόνια. Ο Λους μεγαλώνει σε έναν κόσμο όπου η σύγκρουση πολιτισμών είναι καθημερινότητα και η προσαρμοστικότητα αναγκαία αρετή.
Αλλάζοντας κόσμους
Σε ηλικία 14 ετών αφήνει την Κίνα και μπαίνει με υποτροφία στο Hotchkiss School στο Κονέκτικατ. Βρίσκεται πια σε ένα πολύ διαφορετικό περιβάλλον από αυτό στο οποίο είχε μεγαλώσει. Νέοι ορίζοντες, νέες ιδέες, νέες ευκαιρίες ανοίγονται μπροστά του.
Στο Λύκειο γνωρίζει τον Μπράιτον Χάντεν, έναν ανταγωνιστή και μετέπειτα συνεργάτη του. Οι δυο τους διασταυρώνουν τις πένες τους ως εκδότες ανταγωνιστικών σχολικών εντύπων, μια αντιπαλότητα που συνεχίζεται και στο Γέιλ.
Η γέννηση του Time
Το 1922, ο Λους και ο Χάντεν αφήνουν τις δουλειές τους στην εφημερίδα Baltimore News και ρίχνουν μια τολμηρή ζαριά: ιδρύουν ένα εβδομαδιαίο περιοδικό ειδήσεων. Με 86.000 δολάρια από 72 επενδυτές, γεννιέται το Time. Το όραμά τους είναι σαφές: να οργανώσουν, να συνοψίσουν και να απλοποιήσουν τα γεγονότα της εβδομάδας για «τις αγράμματες ανώτερες τάξεις, τον πολυάσχολο επιχειρηματία, τη κουρασμένη ντεμπιτάντ».
Ο Χάντεν είναι αυτός που καθορίζει το μοναδικό ύφος του Time: φράσεις ρέουσες, νεολογισμοί, καυστικές περιγραφές, παραπολιτικά σχόλια και ένας λεκτικός ρυθμός που κάνει το κείμενο να μοιάζει με χορευτική φιγούρα. Ο Λους, πιο απόμακρος, προτιμά να καταπιάνεται με τις μεγάλες ιδέες.
«Έχω τη φήμη πως δεν ενδιαφέρομαι αρκετά για τους ανθρώπους» παραδέχεται αργότερα. Μετά τον ξαφνικό θάνατο του Χάντεν το 1929, μένει μόνος στο τιμόνι και προχωρά στην ίδρυση του Fortune (1930) και του Life (1936), επεκτείνοντας την αυτοκρατορία του Time Inc.
Εκδότης και…ιεραπόστολος
Ο Λους δεν είναι απλώς εκδότης. Είναι ένας ιεραπόστολος της αμερικανικής νοοτροπίας και των αξιών της ελεύθερης αγοράς. Οι επικριτές του τον κατηγορούν για προκατάληψη, αλλά η απάντησή του είναι αφοπλιστικά ειλικρινής: «Είμαι Προτεστάντης, Ρεπουμπλικάνος και υποστηρικτής της ελεύθερης αγοράς, πράγμα που σημαίνει πως έχω προκατάληψη υπέρ του Θεού, του Αϊζενχάουερ και των μετόχων του Time Inc. Κι αν κάποιος δεν το έχει καταλάβει ακόμη, τότε γιατί στο διάολο συνεχίζει να πληρώνει 35 σεντς για το περιοδικό;».
Το μανιφέστο
Το 1941, στο Life, δημοσιεύει το μανιφέστο του «Ο Αμερικανικός Αιώνας», καλώντας τις Ηνωμένες Πολιτείες να αναλάβουν τον ρόλο του «καλού Σαμαρείτη» του κόσμου.
Βλέπει την πατρίδα του ως παγκόσμιο ηγέτη, έναν φάρο δημοκρατίας και καπιταλισμού. Δεν διστάζει να χρησιμοποιήσει την εκδοτική του δύναμη ως όπλο πολιτικής επιρροής. «Εγώ κήρυξα τον πόλεμο στη Γερμανία το 1939. Ο Ρούζβελτ απλώς άργησε να με ακολουθήσει» δηλώνει προκλητικά.
Ωστόσο, η επιτυχία του τον αλλάζει. Γίνεται αυταρχικός, αλαζόνας, σκληρός. «Θα μπορούσα να απολύσω οποιονδήποτε από εσάς… αλλά δεν ξέρω κανέναν που θα μπορούσε να απολύσει εμένα» λέει κάποτε σε ένα δείπνο του Time.
«Μισείς το γεγονός ότι οι ισχυροί σε θέλουν φίλο τους»
Σε προσωπικό επίπεδο, οι αδυναμίες του δεν κρύβονται. Παρόλο που βλέπει τον εαυτό του ως έναν αφοσιωμένο Χριστιανό, δεν αντιστέκεται στους πειρασμούς. Έχει τη φήμη του άστατου εραστή και ενώ παντρεύεται την Κλερ Μπουθ, διατηρεί πολλαπλές εξωσυζυγικές σχέσεις με πλέον θυελλώδη εκείνη με τη νεότερη Τζιν Κάμπελ.
Ο Λους αφήνει πίσω του μια κληρονομιά τεράστια. Άλλαξε τον τρόπο που παρουσιάζονται οι ειδήσεις, δημιούργησε μια εκδοτική αυτοκρατορία και διαμόρφωσε, ίσως όσο κανείς άλλος, την εικόνα της Αμερικής στον 20ό αιώνα.
Όμως, όπως του γράφει κάποτε ο φίλος του Αρτσιμπαλντ ΜακΛις, «Εύχομαι να μην είχες πετύχει τόσο πολύ. Γιατί είναι πολύ δύσκολο να είσαι τόσο επιτυχημένος και να διατηρήσεις την ανάγκη σου για ριζική αλλαγή. Νομίζω πως μισείς το γεγονός ότι είσαι πλούσιος. Νομίζω πως μισείς το γεγονός ότι οι ισχυροί σε θέλουν φίλο τους.»