Στην Τήνο η ατμόσφαιρα είναι κατανυκτική. Ανθρωποι όλων των ηλικιών, για να εκπληρώσουν το τάμα τους, ανηφορίζουν στον μεγαλοπρεπή ναό της Ευαγγελιστρίας. Με συγκίνηση προσκυνούν την εικόνα της Μεγαλόχαρης -που ανακαλύφθηκε στις 30 Ιανουαρίου του 1823- και συμμετέχουν στη λιτάνευσή της στους δρόμους του νησιού.

Τη θαυματουργή εικόνα της Παναγίας μεταφέρουν στους ώμους τους άντρες του Πολεμικού Ναυτικού, με τη συνοδεία της μπάντας του Πολεμικού Ναυτικού και της δημοτικής αρχής, τιμητικών αγημάτων και πολλών αρχιερέων.

Η γιορτή της Κοιμήσεως της Θεοτόκου στο πανέμορφο κυκλαδίτικο νησί, που καθιερώθηκε με βασιλικό διάταγμα του 1836, διαρκεί έως και τα «εννιάμερα της Θεοτόκου», στις 23 Αυγούστου. Μάλιστα, συμπίπτει με την απόδοση τιμών για τον τορπιλισμό του πολεμικού πλοίου «Ελλη» το 1940.

Η «καρδιά» των εορτασμών για την Κοίμηση της Θεοτόκου χτυπά και στην Πάρο. Στον ναό της Παναγίας Εκατονταπυλιανής, στην Παροικιά, από τα σπουδαιότερα βυζαντινά μνημεία της Ελλάδας εκατοντάδες πιστοί παρακολουθούν με ευλάβεια τη Θεία Λειτουργία.

Στη συνέχεια, στους δρόμους της Παροικιάς, λαμβάνει χώρα η μεγάλη παρέλαση και η περιφορά της εικόνας, ενώ ακολουθεί ένα μεγάλο γλέντι με μουσικούς και χορευτικά συγκροτήματα, με τα δεκάδες ταυτόχρονα ψαροκάικα να φωτίζουν τον ουρανό με πυροτεχνήματα. Την ίδια ώρα και στο λιμανάκι της Νάουσας, δεκάδες καΐκια με αναμμένες δάδες προσεγγίζουν την προβλήτα και δίνουν το σύνθημα για να αρχίσει η γιορτή.

Στο νησί της Αποκάλυψης, στην Πάτμο, όλα κινούνται γύρω από το ιστορικό μοναστήρι. Οι γέροντες τηρούν το έθιμο του επιταφίου της Παναγίας, που έχει βυζαντινές καταβολές. Ο χρυσοποίκιλτος επιτάφιος της Παναγίας περιφέρεται στα σοκάκια σε μεγαλοπρεπή πομπή, ενώ οι καμπάνες του μοναστηριού και των άλλων εκκλησιών ηχούν ασταμάτητα.

Οι ψαράδες βγάζουν τα καΐκια τους στη θάλασσα και με τη συνοδεία της εικόνας από την περιοχή Κονσολάτο του λιμένα Σκάλας Πάτμου κατευθύνονται στον όρμο της Παναγίας του Γερανού. Η ευχή των σταφυλιών είναι στο πέρας του Εσπερινού και ακολουθεί το κέρασμα παραδοσιακών προϊόντων.

Στην καταγάλανη Αμοργό, πάνω σε έναν γκρεμό 300 μέτρων δεσπόζει το ιστορικό μοναστήρι της Παναγίας Χοζοβιώτισσας, που τιμάται τον Δεκαπενταύγουστο. Χτίστηκε το 1088 από τον Βυζαντινό αυτοκράτορα Αλέξιο Α΄ Κομνηνό, σύμφωνα με επιγραφή της μονής. Μετά το πέρας της Θείας Λειτουργίας μικροί και μεγάλοι ακολουθούν τη περιφορά της εικόνας της Παναγίας, την οποία συνοδεύουν τα καΐκια από τη θάλασσα κορνάροντας και ρίχνοντας καπνογόνα. Το βράδυ στην πλατεία στήνεται και ένα από τα μεγαλύτερα πανηγύρια του νησιού.

Την ίδια στιγμή, στη Λέσβο, στην Παναγία της Αγιάσου, επισκέπτες και ντόπιοι δεν γίνεται να μην απολαύσουν ένα από τα ωραιότερα πανηγύρια του Βορειανατολικού Αιγαίου. Η ομώνυμη εικόνα είναι έργο του ευαγγελιστή Λουκά, πλασμένη με κερί και μαστίχα.

Πολλοί από τους προσκυνητές, με αφετηρία την πόλη της Μυτιλήνης, περπατούν 25 χιλιόμετρα για να φθάσουν στον αυλόγυρο της εκκλησίας, όπου και διανυκτερεύουν. Μετά την καθιερωμένη λειτουργία, γίνεται η περιφορά της εικόνας ενώ οι εορταστικές εκδηλώσεις φθάνουν στο αποκορύφωμά τους.

Στα δε Κουφονήσια οι ντόπιοι ταξιδεύουν με καΐκια στο Κάτω Κουφονήσι για το πανηγύρι της Παναγίας. Κατά την επιστροφή διεξάγονται και… αγώνες ταχύτητας μεταξύ των καϊκιών, ενώ στο τέλος μοιράζονται κεράσματα υπό τους ήχους των βιολιών.

Μεγάλα γλέντια διοργανώνονται σχεδόν παντού και στην Κάρπαθο: στο Απέρι, στο Διαφάνι, στις Μενετές και στην Ολυμπο, ενώ στην Ικαρία από τα πιο δημοφιλή είναι αυτό της Λαγκάδας, όπου οι Ικαριώτες μουσικοί παίρνουν τα βιολιά και ξεσηκώνουν τον κόσμο με τον «καριώτικο» που διαρκεί το λιγότερο είκοσι λεπτά. Στην αρχοντική Κέρκυρα η Παναγιά τιμάται σε δεκάδες εκκλησίες και μοναστήρια με λιτανείες των επιταφίων που στολίζονται από εκατοντάδες πολύχρωμες κορδέλες, ενώ στην κυρία των Σποράδων, στη Σκιάθο ο εορτασμός του Δεκαπενταύγουστου γίνεται παραδοσιακά και με μεγάλες τιμές στη Μονή της Ευαγγελίστριας.

Στην Εύβοια, πανηγύρια της Παναγίας στήνονται στο Γυμνό, στην Αγία Αννα, στη Χιλιαδού, στη Σκύρο, στη Στενή και σε πολλά άλλα ακόμα χωριά.

Στην Κεφαλλονιά, εκατοντάδες συρρέουν στο ναό της Κοίμησης της Θεοτόκου, στα χωριά Μαρκόπουλο και Αργίνια, για να δουν τα «φιδάκια της Παναγιάς». Τα φιδάκια εμφανίζονται ανήμερα του Σωτήρος (6 Αυγούστου) και σύμφωνα με την παράδοση φέρνουν καλή τύχη στο νησί. Εάν δεν εμφανιστούν, ο οιωνός είναι κακός, όπως έγινε, για παράδειγμα, τη χρονιά των καταστρεπτικών σεισμών, το 1953.

ΠΑΝΑΓΙΑ ΣΟΥΜΕΛΑ

Λιτάνευση ιερής εικόνας

Μοναδικές είναι και οι εικόνες που καταγράφονται στα υψώματα του Βερμίου, όπου βρίσκεται η Μονή της Παναγίας Σουμελά, το σύμβολο του ποντιακού Ελληνισμού. Εκεί, τον Δεκαπενταύγουστο, στρατιές ορθοδόξων από την Ελλάδα και το εξωτερικό ανηφορίζουν στο Μοναστήρι, για να παρακολουθήσουν τη Θεία Λειτουργία και τον Μεγάλο Εσπερινό της Κοίμησης της Θεοτόκου. Μετά τη λιτάνευση της ιερής εικόνας (τη φιλοτέχνησε ο Ευαγγελιστής Λουκάς) οι νέοι και οι νέες «ανοίγουν» το γλέντι με παραδοσιακούς ποντιακούς χορούς.

ΣΙΑΤΙΣΤΑ ΚΟΖΑΝΗΣ

Προσκυνητές καβαλάρηδες

Στη Σιάτιστα Κοζάνης, στο μοναστήρι της Παναγίας στο Μικρόκαστρο, αναβιώνει ένα έθιμο που έχει τις ρίζες του στην Τουρκοκρατία. Πρόκειται για τους προσκυνητές καβαλάρηδες οι οποίοι παρακολουθούν τη λειτουργία πάνω σε στολισμένα άλογα. Με το τέλος της Λειτουργίας επιστρέφουν με τα άλογα στην πόλη και έτσι δίνεται το «πράσινο φως» για να αρχίσει η μεγάλη γιορτή.