Η επιχειρηματική λογική είναι εμφανής: προγράμματα σπουδών σχεδιασμένα για την αγορά, διαφημίσεις που υπόσχονται καριέρα και διεθνείς ευκαιρίες, συνεργασίες με ξένα ιδρύματα, ακόμα και επιθετική στρατηγική προσέλκυσης ξένων φοιτητών, κυρίως από την Ασία και τη Μέση Ανατολή.

Δεν είναι λίγοι εκείνοι που μιλούν για μια «πανεπιστημιακή βιομηχανία» που στηρίζεται στα δίδακτρα. Κι αυτό, ενώ τα δημόσια πανεπιστήμια συχνά παλεύουν με περιορισμένους πόρους, στενότητα σε υποδομές και αργές διαδικασίες προσλήψεων.

Στο πλαίσιο αυτό, πολιτικό και κοινωνικό σεισμό προκάλεσαν στην Κύπρο οι δημόσιες καταγγελίες του δημάρχου της Πάφου για πλαστά πτυχία και αγοραπωλησίες τίτλων σπουδών.

«Προϊόντα στο παζάρι»

Συγκεκριμένα, ο δήμαρχος Φαίδωνας Φαίδωνος σε δηλώσεις του που μεταδόθηκαν από μεγάλα κυπριακά μέσα έκανε λόγο για «μηχανισμούς παραγωγής πτυχίων», για «άτομα που εξασφάλισαν μεταπτυχιακούς ή και διδακτορικούς τίτλους χωρίς να πατήσουν ποτέ σε αμφιθέατρο» και για «τίτλους-μαϊμού που κυκλοφορούν σαν προϊόντα στο παζάρι».

Χαρακτηριστικά ανέφερε: «Κινδυνεύουμε να μεταβούμε από την εποχή των χρυσών διαβατηρίων στην εποχή των χρυσών πτυχίων. Κάποιοι πουλούν πτυχία στην Κύπρο».

Ο Φαίδωνας Φαίδωνος υποστηρίζει ότι οι τίτλοι αυτοί εκδίδονται από πανεπιστήμια του εξωτερικού (μεταξύ των οποίων και αναγνωρισμένα ιδρύματα) και φτάνουν στην Κύπρο μέσω μεσαζόντων και «δικτύων» που αναλαμβάνουν την απονομή τους σε άτομα που ουδέποτε φοίτησαν.

Ο δήμαρχος έκανε λόγο για πανεπιστήμια με «περίεργα υψηλό αριθμό» διαδικτυακών φοιτητών –2.500 ή 3.000 σε σύνολο 4.000–, τους οποίους «δεν βλέπει ποτέ κανείς», και που εγγράφηκαν με ψεύτικες ηλεκτρονικές διευθύνσεις.

Σε δηλώσεις του στα κυπριακά ΜΜΕ, ο δήμαρχος ανέφερε χαρακτηριστικά: «Δεν γίνεται να έχεις πτυχίο σε τρεις μήνες. Δεν γίνεται να παίρνεις διδακτορικό χωρίς να έχεις περάσει από πανεπιστημιακό αμφιθέατρο. Αυτό είναι απάτη».

«Δεν γίνεται να παριστάνουν κάποιοι τους επιστήμονες με χαρτιά που αγοράστηκαν. Ούτε να εξευτελίζουμε τους πραγματικούς φοιτητές που ξενυχτούν και μοχθούν για να πάρουν ένα πτυχίο με τον ιδρώτα τους», συμπλήρωσε.

Οι δηλώσεις του Φαίδωνα Φαίδωνος προκάλεσαν την άμεση αντίδραση του πρύτανη του Πανεπιστημίου Κύπρου, Τάσου Χριστοφίδη, ο οποίος ζήτησε να κατονομάσει συγκεκριμένα τα ιδρύματα που εμπλέκονται.

Σε δημόσια ανάρτησή του τόνισε ότι «οι καταγγελίες είναι πολύ σοβαρές και εκθέτουν διεθνώς τη χώρα. Καλώ την Πολιτεία, την Αστυνομία και τον ΔΙΠΑΕ να επιληφθούν άμεσα και, αν αληθεύουν, να επιβληθούν οι προβλεπόμενες κυρώσεις».

Ο Φορέας Διασφάλισης της Ποιότητας στην Ανώτερη Εκπαίδευση (ΔΙΠΑΕ), μέσω της προέδρου του Μαίρης Κουτσελίνη, ανακοίνωσε ότι θα διενεργήσει εκτενείς ελέγχους σε όλα τα πανεπιστήμια και τα κολέγια της Κύπρου. Η κ. Κουτσελίνη επιβεβαίωσε ότι ο δήμαρχος της έδωσε στοιχεία για 2-3 κολέγια τα οποία φαίνεται να εφαρμόζουν την πρακτική εγγραφής εικονικών φοιτητών, χωρίς πραγματική φοίτηση. Υπογράμμισε, πάντως, ότι μέχρι στιγμής πρόκειται για «μεμονωμένα περιστατικά», αλλά η έρευνα θα γενικευτεί για να μην αφήνονται σκιές.

«Αν διαπιστωθεί ότι κάποιο ίδρυμα πουλά πτυχία ή εγγράφει εικονικούς φοιτητές, η άρση πιστοποίησης είναι μονόδρομος», ξεκαθάρισε.

Αντικείμενο έρευνας αποτελούν: 1) Μεταπτυχιακά και διδακτορικά που φέρεται να αγοράστηκαν έναντι χρηματικών ποσών. 2) Τίτλοι που δόθηκαν σε πολιτικά πρόσωπα, δημόσιους λειτουργούς, αστυνομικούς και στρατιωτικούς χωρίς σπουδές. 3) Πτυχία που αξιοποιήθηκαν για προαγωγές, πρόσληψη στο Δημόσιο ή λήψη επιδομάτων.

Ο ίδιος ο δήμαρχος Πάφου αποκάλυψε πως έχει στη διάθεσή του λίστα με ονόματα και δήλωσε πως θα τα καταθέσει στις Αρχές. Παράλληλα, ζήτησε από την κυβέρνηση και το υπουργείο Παιδείας να προχωρήσουν σε έρευνα όλων των τίτλων σπουδών που χρησιμοποιήθηκαν για επαγγελματική ανέλιξη στον δημόσιο τομέα.

Η κοινή γνώμη στην Κύπρο παρακολουθεί με ανησυχία και αγανάκτηση. Πανεπιστημιακοί, φοιτητές και απλοί πολίτες εκφράζουν την οργή τους για ένα φαινόμενο που υπονομεύει την παιδεία.

Αυστηρός έλεγχος

Οι πανεπιστημιακές αρχές ζητούν αυστηρό έλεγχο των τίτλων, ενώ φοιτητικοί σύλλογοι μιλούν για «ηθική προσβολή» απέναντι στους νέους που μοχθούν για τις σπουδές τους. Ο εκπαιδευτικός κόσμος προειδοποιεί ότι, αν δεν αντιμετωπιστεί το πρόβλημα αμέσως, θα διαβρωθεί πλήρως η εμπιστοσύνη στους θεσμούς της ανώτατης εκπαίδευσης.

Οι καταγγελίες του δημάρχου Πάφου ανοίγουν και ένα ευρύτερο πολιτικό μέτωπο. Το ερώτημα είναι σαφές: Ποιοι γνώριζαν, ποιοι επωφελήθηκαν και γιατί το κράτος άργησε να αντιδράσει;

Η Βουλή καλείται πλέον να εξετάσει νομοθετικά πώς μπορεί να διασφαλιστεί η αξιοπιστία των πανεπιστημιακών τίτλων, ενώ το υπουργείο Παιδείας αναγκάζεται να επανεξετάσει τις διαδικασίες αναγνώρισης τίτλων από ιδρύματα του εξωτερικού και ειδικά από τα κατεχόμενα.

Το σκάνδαλο αυτό αγγίζει μια βαθύτερη πληγή. Κοντολογίς, η υπόθεση των πλαστών πτυχίων στην Κύπρο δεν είναι μόνο νομικό ζήτημα. Είναι ηθικό, θεσμικό και κοινωνικό.

Eφημερίδα των Συντακτών