Το καμπανάκι ότι ο χρόνος κυλάει αμείλικτα και ότι τώρα είναι η ώρα για λύσεις στη μείωση του ενεργειακού κόστους, ειδάλλως κινδυνεύει να χαθεί ένας τομέας στρατηγικής σημασίας για την ευρωπαϊκή απασχόληση και την ασφάλεια, κρούει για μια ακόμη φορά η βαριά βιομηχανία της Ευρώπης στους ηγέτες των 27 χωρών.

Σε μια συγκυρία που δυναμώνουν οι φωνές στις Βρυξέλλες ότι η πράσινη μετάβαση δεν μπορεί να γίνει σε βάρος της ανταγωνιστικότητας, η Eurometaux, που εκπροσωπεί δεκάδες μεταλλευτικές με πάνω από 500.000 άμεσους εργαζόμενους, στέλνει για μια ακόμη φορά το μήνυμα ότι οι «καλές προθέσεις και τα μεγάλα λόγια» δεν αρκούν και οι ηγεσίες πρέπει να επισπεύσουν τις αποφάσεις τους.

Τα παραπάνω συμβαίνουν σε μια στιγμή που στην Ελλάδα η βιομηχανία, στον απόηχο του «γκρίζου καπνού» που έβγαλε η ομιλία του πρωθυπουργού στο ΣΕΒ για τη μείωση του ενεργειακού κόστους, αναμένει πάντα τις αποφάσεις της κυβέρνησης, με το μοντέλο (και κυρίως το κόστος του) να συνεχίζει να αναζητείται, ο χρόνος να περνάει και τα πάντα να είναι ανοικτά.

Το μομέντουμ της επιστολής της Eurometaux που απευθύνεται στους 27 ηγέτες συνδέεται με το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο της προσεχούς Πέμπτης 23 Οκτωβρίου, όπου μεταξύ των θεμάτων της ατζέντα είναι να απλουστευθεί το ευρωπαϊκό ρυθμιστικό πλαίσιο, να μειωθούν οι γραφειοκρατικές επιβαρύνσεις και να περιοριστεί δραστικά το ενεργειακό κόστος για πολίτες και βιομηχανίες, όπως έγραψε προχθές ο ίδιος ο πρόεδρός του Αντόνιο Κόστα προς τους επικεφαλής των χωρών-μελών.

Το γεγονός ότι η επιστολή έρχεται σε μια στιγμή όπου τα μαντάτα από τα ενεργειακά χρηματιστήρια δεν είναι καλά, έχει τη σημασία του. Στην Κεντρική και ΝΑ Ευρώπη, οι τιμές χονδρικής προϊδεάζουν για έναν πιθανό δύσκολο χειμώνα, καθώς εκτός από συγκυριακούς παράγοντες (π.χ. μειωμένη παραγωγή πυρηνικών στη Γαλλία), τα δομικά προβλήματα της περιοχής παραμένουν ως είχαν (περιορισμένες επενδύσεις στις διασυνδέσεις), ενώ η παραγωγή υδροηλεκτρικών βρίσκεται σε χαμηλό 5ετίας.

Ταυτόχρονα, η παραγωγή αιολικής ενέργειας στη Ρουμανία, που λειτουργεί ως ένας «ρυθμιστής» για τις τιμές σε όλη τη γειτονιά, κινείται σε επίσης ιστορικά χαμηλά, όπως γράφει χθεσινή ανάλυση του Montel Analytics.

Στο κάδρο, οι αναλυτές προσθέτουν και τη σταθερή αύξηση των εξαγωγών ηλεκτρικής ενέργειας προς την Ουκρανία, όπου ενόψει χειμώνα οι όγκοι από Πολωνία, Ουγγαρία και Ρουμανία (που βρίσκεται πάνω στον «βαλκανικό διάδρομο» με την Ελλάδα) κινούνται τις τελευταίες δύο εβδομάδες ανοδικά.

Η Ρουμανία εξάγει επίσης κατά μέσο όρο 383 MW ωριαία στη Μολδαβία, ασκώντας περαιτέρω πίεση στην εγχώρια και περιφερειακή προσφορά.

Λουκέτο σε 20 ευρωπαϊκά εργοστάσια από το 2020 ως σήμερα

Στην επιστολή της η Eurometaux στέκεται στην απόσταση που χωρίζει τη θεωρία από την πραγματικότητα, αλλά και στις αντιφάσεις της πολιτικής της ΕΕ για την επίτευξη των κλιματικών στόχων, και στο ίδιο μήκος κύματος με τον φόβο για νέα λουκέτα που είχε εκφράσει πρόσφατα ο πρόεδρος του ΣΕΒ Σπύρος Θεοδωρόπουλος, θυμίζει ότι από το 2020 μέχρι σήμερα, έχουν κλείσει συνολικά 20 εργοστάσια παραγωγής αλουμινίου, πυριτίου και ψευδαργύρου στην Ευρώπη.

Στο σενάριο που διατηρηθεί αυτή η πορεία, συνεχίζει η επιστολή που εστάλη προχθές στον κ. Κόστα και τους μόνιμους αντιπροσώπους των 27 χωρών, όχι μόνο θα χαθούν κι άλλες θέσεις εργασίας μαζί με επενδύσεις, αλλά το κλείσιμο των εργοστασίων θα οδηγήσει σε περιβαλλοντική επιβάρυνση εντός του ίδιου του μπλοκ: Τα μέταλλα χαμηλών εκπομπών άνθρακα που παράγονται στην Ευρώπη (οι εκπομπές αερίων του θερμοκηπίου έχουν μειωθεί άνω του 62% έναντι του 1990) θα αντικατασταθούν με εισαγωγές από τρίτες χώρες με πολύ υψηλότερο αποτύπωμα άνθρακα.

«Αυτή η πορεία, εκτός του ότι έρχεται σε θεμελιώδη αντίθεση με τις κλιματικές φιλοδοξίες της ΕΕ και τη στρατηγική αυτονομία που περιγράφεται στην Έκθεση Ντράγκι, υπονομεύει σοβαρά την ικανότητα της Ευρώπης να παραμείνει κυρίαρχη σε κρίσιμους τομείς, επηρεάζοντας τους ίδιους τους στόχους του Νόμου για τις Κρίσιμες Πρώτες Ύλες (Critical Raw Materials Act): Δηλαδή την ανάπτυξη 10 νέων ορυχείων για μη σιδηρούχα μέταλλα, 15 νέων εγκαταστάσεων επεξεργασίας και 15 νέων εγκαταστάσεων ανακύκλωσης», σημειώνει η επιστολή.

Και την ίδια στιγμή που διευρύνεται συνεχώς το χάσμα της ευρωπαϊκής παραγωγικότητας με τις ΗΠΑ που επιδοτούν το ενεργειακό κόστος, την Κίνα που εντείνει την τεχνολογική και βιομηχανική της ισχύ, καθώς επίσης με την Ινδία και την Απω Ανατολή, η ευρωπαϊκή βιομηχανία καλεί το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο και τις κυβερνήσεις να δεσμευτούν σε μέτρα άμεσης εφαρμογής.

Τα σενάρια, οι λύσεις και οι προτάσεις

Από την άμεση αντιμετώπιση του υψηλού κόστους ενέργειας για τις ενεργοβόρες βιομηχανίες μέσω της πρότασης της Eurometaux για ένα μηχανισμό που θα απορροφά τις αυξήσεις, μέχρι τη μείωση των πολλών ρυθμιστικών επιβαρύνσεων σε εθνικό επίπεδο (τέλη δικτύου, φόροι, κ.λπ.), που το ίδιο το «Clean industrial Deal» του περασμένου Φεβρουαρίου άφηνε στη διακριτική ευχέρεια της κάθε κυβέρνησης να μειώσει, παραγνωρίζοντας τις δημοσιονομικές επιπτώσεις που θα σήμαινε κάτι τέτοιο. Και το γεγονός ότι ευνοημένες στην ουσία είναι οι χώρες με ισχυρές οικονομίες.

Ταυτόχρονα η βαριά ευρωπαϊκή βιομηχανία μιλά για την ανάγκη διευκόλυνσης της πρόσβασης σε παγκοσμίως ανταγωνιστική ενέργεια, όπως την απλοποίηση των διμερών μακροχρόνιων συμβολαίων με παραγωγούς ΑΠΕ μέχρι την όσο το δυνατό πιο μεγάλη κατανομή συμβολαίων επί της διαφοράς (CFDs) σε PPAs με ενεργοβόρες βιομηχανίες, όπως συστήνει η έκθεση Ντράγκι.

Κυρίως όμως θέτει το θέμα της απλοποίησης και της εφαρμογής χωρίς προσκόμματα του νέου πλαισίου κρατικών ενισχύσεων της ΕΕ για τη βιομηχανία (Clean Industrial State Aid Framework – CISAF), που περιγράφει με ακρίβεια ποιες επιλέξιμες επιχειρήσεις μπορούν να ωφεληθούν από τέτοια μέτρα και με ποιους όρους (π.χ. πόροι για την αντιστάθμιση των έμμεσων δαπανών CO2, ώστε να παρέχεται επαρκής προστασία από τον κίνδυνο διαρροής άνθρακα, η οποία δεν πρέπει να επηρεαστεί από την προσθήκη νέων τομέων).

Το τι θα αποφασίσει το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο της ερχόμενης Πέμπτης σε μια συγκυρία που ο ανταγωνισμός, από τις ΗΠΑ και τη Μέση Ανατολή μέχρι την Κίνα, επωφελείται από διαρθρωτικά χαμηλότερο κόστος ενέργειας, άμεση κρατική στήριξη και πολιτικές που δίνουν προτεραιότητα στην ενεργειακή ασφάλεια για τη βιομηχανία, μένει να φανεί.

Το γεγονός πάντως είναι ότι οκτώ μήνες μετά την ανακοίνωση από την Κομισιόν του πρώτου πακέτου δράσεων για την ευρωπαϊκή βιομηχανία (Affordable Energy, Clean Industrial Deal), το κόστος ενέργειας στην Ευρώπη παραμένει έως τρεις φορές υψηλότερο από εκείνο των Ηνωμένων Πολιτειών και δύο φορές υψηλότερο από της Κίνας.

«Η Ευρώπη δεν μπορεί να αγνοήσει αυτές τις πραγματικότητες. Χωρίς επείγουσα δράση, κινδυνεύει να χάσει μια βιομηχανία που είναι κεντρικής σημασίας για την ευημερία, τη βιωσιμότητα και την ασφάλειά της», καταλήγει η επιστολή.