Η ανεργία των νέων πτυχιούχων είναι υψηλή στη χώρα μας. Αν εξαιρέσουμε το Μαυροβούνιο και τη Βόρεια Μακεδονία, χώρες για τις οποίες δεν έχουμε στοιχεία μετά το 2020, είμαστε πρωταθλητές Ευρώπης με ανεργία των νέων πτυχιούχων 25 έως 34 ετών στο 12,3%.
Μετά από εμάς, με διψήφιο επίσης ποσοστό, ακολουθούν η Βοσνία Ερζεγοβίνη, η Τουρκία και η Σερβία. Όλες οι άλλες χώρες έχουν μονοψήφιο αριθμό ανεργίας στους νέους πτυχιούχους.
Ήταν πάντα υψηλή η ανεργία των πτυχιούχων μας; Ναι ήταν πάντα υψηλή και τα χρόνια της μεγάλης κρίσης ήταν πολύ υψηλότερη από τώρα. Ας δούμε τα πράγματα από αρκετά παλιά. Στην εποχή της δραχμής το 1999 είχαμε την τρίτη μεγαλύτερη ανεργία με 13,8% (μεγαλύτερη από τη σημερινή). Πρωταθλητές ήταν τότε οι Ιταλοί με ποσοστό 18%, ακολουθούσε η Ισπανία με ποσοστό 15,9% και μετά εμείς. Τους διψήφιους έκλεινε η Λιθουανία με 10,7%. Το 1999 δεν είχε γίνει ακόμη η διεύρυνση της Τριτοβάθμιας Εκπαίδευσης στην Ελλάδα, που ξεκίνησε το 2000, γι’ αυτό δεν είχαμε τη μεγαλύτερη ανεργία.
Το 2002 μπήκαμε στην Ευρωζώνη. Το μεγαλύτερο ποσοστό ανεργίας το είχε η Κροατία με 13,9% και ακολουθούσαμε εμείς με 13,1%. Διψήφια ήταν η ανεργία στην Ιταλία, την Ισπανία και τη Βουλγαρία.
Το 2004 τη χρονιά της εθνικής υπερηφάνειας, λόγω των Ολυμπιακών Αγώνων, κατακτούμε, για πρώτη φορά, το Ευρωπαϊκό Πρωτάθλημα ανεργίας των νέων πτυχιούχων με 12,1%. Οι πρώτοι πτυχιούχοι μετά την πολύ μεγάλη αύξηση του αριθμού των εισακτέων (που υπερέβη τις 80.000) δεν έχουν βγει ακόμη στην αγορά εργασίας, παρ’ όλα αυτά έχουμε τη μεγαλύτερη ανεργία στην Ευρώπη. Ακολουθούν με διψήφια ανεργία, η Ιταλία, η Κροατία και η Ισπανία.
Το 2008 ήταν η τελευταία χρονιά οικονομικής ανεμελιάς, διότι μετά ήρθε η κρίση που κατέληξε σε χρεοκοπία. Η ανεργία των νέων πτυχιούχων βρίσκεται στο 11,9% και δεν υπάρχει άλλη χώρα με διψήφια ανεργία των νέων πτυχιούχων της. Η Ιταλία από το 18% του 1999 έπεσε στο 9,4% το 2008, για να ξανανέβει μετά σε διψήφια ποσοστά με την έναρξη της παγκόσμιας οικονομικής κρίσης. Η Ισπανία από το 15,9% έπεσε στο 7,9% το 2008. Οι άλλες χώρες κάτι έκαναν. Εμείς από το 13,8% πέσαμε στο 11,9%. Δεν μπορεί κανείς να ισχυριστεί ότι σημειώσαμε μεγάλη πρόοδο. Όταν, δηλαδή, ήμασταν στο ευρώ με φθηνό δανεισμό, ερχόμασταν από τους Ολυμπιακούς αγώνες και είχαμε μεγάλη αύξηση του ΑΕΠ δεν καταφέραμε να μειώσουμε την ανεργία των νέων πτυχιούχων. Αναμενόμενο ήταν όταν ήλθε η οικονομική κρίση να εκτοξευτεί η ανεργία των νέων πτυχιούχων.
Η ανεργία του 11,9% το 2008 φθάνει στο 33,1% το 2013. Μέσα σε μία τετραετία τριπλασιάστηκε η ανεργία των νέων πτυχιούχων. Αναμενόμενο μετά τη χρεοκοπία της χώρας μας. Άρχισε το brain drain όχι για να βρουν οι νέοι μας περισσότερα χρήματα, αλλά για να βρουν εργασία, διότι στην Ελλάδα δεν προσλάμβανε κανείς και μάλιστα νέους. Να θυμίσουμε εδώ ότι όταν λέμε ανεργία εννοούμε ότι δεν έχουν οποιαδήποτε εργασία. Όχι σχετική με τις σπουδές τους, αλλά όποια να είναι.
Έτσι οι νέοι μας έψαξαν και βρήκαν δουλειά στο εξωτερικό. Τα πτυχία τους ήταν καλοδεχούμενα στις χώρες της Ευρώπης, παρά τα όσα αρνητικά λέγονται εδώ για τα Πανεπιστήμιά μας. Από τη στιγμή που άνοιξε ο δρόμος για τη μαζική φυγή στο εξωτερικό, έμεινε ανοιχτός. Ο ένας με τον άλλον παρακινούνται και φεύγουν. Ακόμη και τώρα, που η ανεργία των νέων πτυχιούχων μειώθηκε αισθητά, πολλοί φοιτητές μου λένε ότι δεν βλέπουν την ώρα να τελειώσουν και να φύγουν. Αν κάποιοι επιστρέφουν δεν είναι γιατί βρήκαν καλή δουλειά εδώ. Είναι γιατί πεθύμησαν τον καλό καιρό, τους δικούς τους ανθρώπους και το καλό φαγητό. Κάνουν το συμβιβασμό να ζήσουν σ’ αυτό το χάλι που λέμε ελληνικό κράτος γι’ αυτούς τους λόγους.
Υπήρξαν και άλλες χώρες που αντιμετώπισαν πολύ μεγάλο πρόβλημα ανεργίας των νέων. Η Πορτογαλία, χώρα με την οποία συγκρινόμαστε τα τελευταία χρόνια, είχε ανεργία 4,4% το 1999 και έφτασε το 17,7% το 2013. Τετραπλασιάστηκε η ανεργία αλλά το μέγιστό της ήταν το μισό από το δικό μας. Εκείνη τη χρονιά 10 χώρες της Ευρώπης είχαν διψήφια ανεργία των νέων πτυχιούχων. Δεν ήμασταν μόνοι μας, αλλά, όπως συμβαίνει συνήθως, έχουμε τη μέγιστη τιμή.
Τρία χρόνια μετά, το 2016 είχαμε ανεργία στο 28% στην Ελλάδα, με την Πορτογαλία να έχει πέσει στο 11,2% και την Κροατία στο 13,6%. Το 2021 η ανεργία μειώθηκε στην Ελλάδα στο 20,4% για να φθάσει το 2024 στο 12,3%. Αυτή η αποκλιμάκωση οφείλεται και στο γεγονός ότι ένα ποσοστό των νέων πτυχιούχων φεύγει στο εξωτερικό, οπότε δεν διεκδικεί θέση εργασίας εδώ, για να αυξήσει το ποσοστό της ανεργίας.
Από το 2006 μέχρι σήμερα είμαστε πρωταθλητές Ευρώπης στην ανεργία. Εξαιρέσαμε τη Βοσνία Ερζεγοβίνη, το Μαυροβούνιο, τη Βόρεια Μακεδονία και τη Σερβία διότι δεν έχει η Eurostat στοιχεία για όλα τα χρόνια από το 1999 μέχρι το 2024. Έχουμε, λοιπόν, τη μεγαλύτερη ανεργία επί σχεδόν 20 συνεχή χρόνια. Δεν ήταν η οικονομική κρίση της προηγούμενης δεκαετίας που δημιούργησε το πρόβλημα. Αυτή απλά εκτόξευσε τους αριθμούς. Το πρόβλημα υπήρχε από τον… προηγούμενο αιώνα. Μπορεί να μην ήμασταν οι πρωταθλητές, αλλά από το 1999 βρισκόμασταν στην πρώτη τριάδα, μέχρι που το 2006 φτάσαμε στην πρώτη θέση. Πρόκειται, λοιπόν, για διαχρονικό πρόβλημα της οικονομίας μας ότι δεν δημιουργεί αρκετές θέσεις εργασίας για τους πτυχιούχους που παράγουν τα Πανεπιστήμιά μας.
*Ο Στράτος Στρατηγάκης είναι Μαθηματικός – Ερευνητής
stratig@yahoo.com,
www.stadiodromia.gr