Το τέλος των μηδενικών επιτοκίων και κατ’ επέκταση της εποχής του «δωρεάν χρήματος» σήμανε η χθεσινή απόφαση της Ομοσπονδιακής Τράπεζας των ΗΠΑ (FED) να αυξήσει το επιτόκιο του δολαρίου κατά 50 μονάδες βάσης.
Μολονότι η κίνηση αυτή ήταν αναμενόμενη, έχει μεγάλη σημασία για μια σειρά από λόγους.
- Πρώτον, καθώς είναι η πρώτη φορά που τα επιτόκια του δολαρίου αυξάνονται κατά 50 μονάδες βάσης με μία μόνο κίνηση εδώ και 22 χρόνια, δείχνοντας τη σοβαρότητα της κατάστασης και την αναγκαιότητα λήψης άμεσων μέτρων ανάσχεσης του πληθωρισμού.
- Δεύτερον, διότι η FED ξεκαθάρισε ότι θα προχωρήσει και σε άλλες αντίστοιχες κινήσεις μέσα στους επόμενους μήνες, ενώ ταυτόχρονα θα προχωρήσει και σε πωλήσεις χρεογράφων με στόχο τη μείωση του ισολογισμού της.
- Και τρίτον, διότι η κίνηση αυτή αποτελεί προπομπό αντίστοιχων δράσεων από την Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα, η οποία παραδοσιακά με υστέρηση κάποιων μηνών ακολουθεί τις κινήσεις της FED στη νομισματική πολιτική. Αυτό σημαίνει ότι μέσα στους επόμενους μήνες, πιθανότατα εντός του καλοκαιριού, και η ΕΚΤ θα προχωρήσει στην πρώτη αύξηση των επιτοκίων του ευρώ, δίνοντας το σήμα της αλλαγής της νομισματικής της πολιτικής.
Με άλλα λόγια, η χθεσινή κίνηση της FED ήταν και επίσημα η «ταφόπλακα» στην εποχή του δωρεάν χρήματος από τις κεντρικές τράπεζες, αλλάζοντας άρδην τα δεδομένα για τα νοικοκυριά, τις επιχειρήσεις αλλά και τα χρηματοπιστωτικά ιδρύματα.
Τι σημαίνει η άνοδος των επιτοκίων
Όπως αναφέρουν χρηματοπιστωτικά στελέχη, η νέα πραγματικότητα επηρεάζει άρδην νοικοκυριά και επιχειρήσεις, αλλά και τις ίδιες τις τράπεζες.
Στην περίπτωση των νοικοκυριών, χαμένοι βγαίνουν οι δανειολήπτες που έχουν δάνεια με κυμαινόμενο επιτόκιο που εξαρτάται από το διατραπεζικό επιτόκιο Euribor.
Αυτή τη στιγμή, το Euribor 3μήνου που αποτελεί και το βασικό σημείο αναφοράς διαμορφώνεται στο επίπεδο του -0,5%. Από τη στιγμή όμως που αυτό θα περάσει σε θετικό έδαφος, η όποια άνοδος θα μεταφέρεται αυτούσια στο κόστος χρήματος για τους δανειολήπτες.
Αυτό σημαίνει πως, ειδικά αν η αγορά προεξοφλήσει και επόμενες αυξήσεις επιτοκίων, είναι πολύ πιθανό μέσα στο καλοκαίρι να δούμε τις πρώτες αυξήσεις.
Αντίστοιχα, «τσιμπημένα» σε σχέση με τους προηγούμενους μήνες είναι ήδη και τα νέα σταθερά επιτόκια, καθώς με τη σειρά τους προεξοφλούν την άνοδο στο κόστος του χρήματος.
Στον αντίποδα, χαμένοι βγαίνουν οι καταθέτες ταμιευτηρίου, καθώς οι όποιες αυξήσεις στα επιτόκια καταθέσεων θα είναι από μηδαμινές έως συμβολικές. Έτσι, όσοι ενδιαφέρονται να καρπωθούν την αύξηση στο κόστος του χρήματος καλούνται να αναζητούσουν άλλης μορφής επενδυτικά προϊόντα, όμως ομόλογα, αμοιβαία κεφάλαια και κάποιας μορφής προθεσμιακή κατάθεση.
Αντίστοιχα, χαμένες βγαίνουν οι επιχειρήσεις με δανεισμό σε κυμαινόμενο επιτόκιο, ειδικά μακροχρόνιας διάρκειας.
Μάλιστα, ήδη πολλές από αυτές έχουν ξεκινήσει διαπραγματεύσεις με τα χρηματοπιστωτικά ιδρύματα ώστε είτε να «κλειδώσουν» τα δάνειά τους σε σταθερό επιτόκιο, είτε να κάνουν κινήσεις αντιστάθμισης κινδύνου (hedging) ώστε να προστατευθούν έναντι πολύ υψηλών αυξήσεων. Και στις δύο περιπτώσεις όμως, θα πληρώσουν ακριβότερα το χρήμα.
Στον αντίποδα, κερδισμένες βγαίνουν οι ίδιες οι τράπεζες, τουλάχιστον στην πρώτη φάση της ανόδου των επιτοκίων και υπό την προϋπόθεση ότι διαθέτουν μεγάλη δεξαμενή καταθέσεων ταμιευτηρίου.
Στην περίπτωση αυτή, κερδίζουν καθώς θα δανείζουν με υψηλότερα συνολικά επιτόκια, όμως, επειδή τα επιτόκια των καταθέσεων ταμιευτηρίου δεν θα αυξηθούν, θα συνεχίζουν να πληρώνουν πολύ φθηνά το χρήμα.
Εντούτοις, αν τα επιτόκια εκτιναχθούν, τα πράγματα γίνονται περίπλοκα και για τις τράπεζες, καθώς αφενός θα πρέπει να πληρώσουν και αυτές ακριβότερα τις καταθέσεις, αφετέρου -και σε συνδυασμό με τον υψηλό πληθωρισμό– κινδυνεύουν από ένα νέο κύμα αύξησης των επισφαλειών.