Ένα ατέλειωτο πληθωριστικό σπιράλ απειλεί εδώ και μήνες την οικονομία, με το φως στο τούνελ να είναι άφαντο ακόμη. Το μόνο που είναι ορατό “δια γυμνού οφθαλμού” είναι το σπασμένα ρεκόρ, που κάθε μήνα “γράφει” ο Δείκτης Τιμών Καταναλωτή.
Ήδη, ρεκόρ της τάξης 11,3% σημείωσε ο πληθωρισμός τον Μάιο φέτος, από αύξηση 10,2% τον Απρίλιο και έναντι οριακής αύξησης 0,1% τον Μάιο 2021. Το γεγονός αυτό οφείλεται στις ανατιμήσεις μέσα σε έναν χρόνο στο σύνολο σχεδόν των προϊόντων και υπηρεσιών, με αιχμή του δόρατος την ενέργεια. Ειδικότερα, η τιμή στο φυσικό αέριο αυξήθηκε κατά 172,7%, στον ηλεκτρισμό κατά 80,2%, στο πετρέλαιο θέρμανσης κατά 65,1% και στα στερεά καύσιμα κατά 5,4%. Ως αποτέλεσμα, τα καύσιμα και λιπαντικά ανατιμήθηκαν κατά 36,6%, η μεταφορά επιβατών με αεροπλάνο 22,8% και η μεταφορά επιβατών με πλοίο κατά 17,7%.
Βασικά αγαθά
Έχει ενδιαφέρον να δει κανείς τις μεταβολές των τιμών, ειδικά, σε αγαθά που απαρτίζουν το λεγόμενο «καλάθι» της νοικοκυράς. Συγκεκριμένα, οι τιμές αυξήθηκαν σε: Έλαια και λίπη (23,2%), γαλακτοκομικά και αυγά (14,1%), κρέατα γενικά (13,8%), ψωμί και δημητριακά (13,4%), λαχανικά γενικά (13%), φρούτα νωπά (10,8%), λοιπά τρόφιμα (7,3%), καφέ- κακάο- τσάι (6,3%), μεταλλικό νερό- αναψυκτικά- χυμούς φρούτων (5,6%), ζάχαρη- σοκολάτες- γλυκά- παγωτά (4,7%), ψάρια γενικά (4,1%) και αλκοολούχα ποτά μη σερβιριζόμενα (2,1%).
Το μεγάλο ερώτημα
Με όλα τούτα να λαμβάνουν χώρα σε ράφια και αντλίες εύλογα όλοι αναρωτιούνται εάν υπάρχει τέλος στο σπιράλ ακρίβειας, που μαστίζει νοικοκυριά κι επιχειρήσεις,
Ωστόσο με βάση παράγοντες της αγοράς, όλοι θα πρέπει να είναι προετοιμασμένοι για το χειρότερο και δη για μια εντελώς νέα πραγματικότητα καθώς πλέον ο πληθωρισμός έστω κι αν κάποια στιγμή τιθασευθεί θα έχει επιφέρει μια μεγάλη αλλαγή στα επίπεδα τιμών και βέβαια του κόστους ζωής.
“Η οικονομία έχει αλλάξει επίπεδο. Έχουν γίνει επενδύσεις, οι μισθοί έχουν τάση ανόδου, υπάρχει μεγάλη ρευστότητα και πλέον συνολικά οι αξίες έχουν αλλάξει πίστα” ανέφερε σε δημοσιογραφικό πηγαδάκι πριν λίγες μέρες υψηλόβαθμο στέλεχος από τον αεροπορικό κλάδο τονίζοντας βέβαια ότι πλέον οι τιμές θα αποτυπώνουν αυτήν την κατάσταση. Όπως, σημείωσε, ακόμη κι αν η άνοδός τους “φρενάρει” δε θα πέσουν από τα “ρετιρέ” από όπου βρίσκονται. “Ότι ανεβαίνει δεν κατεβαίνει” τόνισε παραπέμποντας και στην οικονομική ιστορία των αρχών της δεκαετίας του 1970, όπου κυριάρχησε η πετρελαϊκή κρίση και βέβαια η πληθωριστική έκρηξη.
Η Παγκόσμια Τράπεζα
Να σημειωθεί ότι για τον κίνδυνο παρατεταμένου στασιμοπληθωρισμού που θα θυμίζει την περίοδο της δεκαετίας του ’70 προειδοποιεί η Παγκόσμια Τράπεζα, σε έκθεσή της, ενώ μειώνει τις προβλέψεις για την ανάπτυξη της παγκόσμιας οικονομίας για φέτος, σύμφωνα με την Wall Street Journal.
Επικαλούμενη τη ζημιά από τον πόλεμο στην Ουκρανία και την πανδημία Covid-19, η τράπεζα, αναφέρει, ότι η παγκόσμια ανάπτυξη αναμένεται να υποχωρήσει στο 2,9% το 2022 από 5,7% το 2021, σημαντικά χαμηλότερη από την πρόβλεψή της τον Ιανουάριο για ανάπτυξη 4,1%. Παράλληλα βλέπει χαμηλό ρυθμό ανάπτυξης και για το 2023 και το 2024.
«Είναι ορατός ο κίνδυνος για μακρά περίοδο πληθωρισμού άνω του μέσου όρου, και ανάπτυξης κάτω του μέσου όρου», δήλωσε στους δημοσιογράφους ο Ντέιβιντ Μάλπας, πρόεδρος του Παγκόσμιας Τράπεζας. «Ο κίνδυνος για στασιμοπληθωρισμό είναι σημαντικός».
Προειδοποιήσεις, μάλιστα, υπάρχουν και για τις αυξήσεις επιτοκίων, με παραπομπή στο τέλος της 10ετίας του, ’70, όταν ήταν τόσο απότομες που προκάλεσαν την παγκόσμια ύφεση του 1982 και μια σειρά από χρηματοοικονομικές κρίσεις στις αναδυόμενες και αναπτυσσόμενες οικονομίες.
Έτσι, όλο και περισσότεροι οικονομολόγοι και υπεύθυνοι χάραξης πολιτικής ανησυχούν για τον κίνδυνο στασιμοπληθωρισμού στην παγκόσμια οικονομία, ο οποίος θα μπορούσε να βλάψει το βιοτικό επίπεδο σε όλο τον κόσμο, ιδιαίτερα σε χώρες με χαμηλό και μεσαίο εισόδημα.
Η Παγκόσμια Τράπεζα εκτιμά πως το επίπεδο του κατά κεφαλήν εισοδήματος στις αναπτυσσόμενες οικονομίες φέτος θα είναι σχεδόν 5% χαμηλότερο σε σχέση με την περίοδο προς πανδημίας.
Οι αιτίες και το “σορτάρισμα”
Όλα αυτά πάντως συνιστούν μια προβολή μέλλοντος, που δύσκολα μπορεί να αλλάξει με δεδομένο τη σημερινή δομή της παγκόσμιας οικονομίας, όπου ακόμη και βασικά αγαθά αντιμετωπίζονται ως χρηματιστηριακά είδη. Κι όλα αυτά σε ένα περιβάλλον αυξημένης ρευστότητας λόγω των συνεχών “ενέσεων” μεγάλων κεντρικών τραπεζών λόγω πανδημίας και κρίσης.
Φτάνει, δηλαδή, μια φήμη ή ένα “σορτάρισμα” για απογειώσει τις τιμές, καθώς μάλιστα δεν είναι λίγοι εκείνοι, που αναζητούν υπεραξίες μέσα από τέτοιες διαδικασίες. Και βέβαια όλα αυτά ελάχιστα έχουν να κάνουν με αποτιμήσεις του κόστους παραγωγής συν ένα εύλογο κέρδος, που θα μπορούσε να προσδιορίσει τις τιμές. Άλλωστε τα πράγματα στην σύγχρονη καπιταλιστική οικονομία είναι πιο σύνθετα.
Δεν είναι τυχαίες άλλωστε αναφορές παραγόντων της αγοράς, που μάλιστα δεν μπορούν να χαρακτηριστούν ως “κρατιστές” που ζητούν κεντρικές παρεμβάσεις στη απρόσκοπτη κερδοσκοπία, όπως σημειώνουν, αλλά και αλλαγή δομών σε αγορές βασικών αγαθών ή και του χρηματιστηρίου των ρύπων που επηρεάζει καταλυτικά τις τιμές ενέργειας. Πρόσφατα, μάλιστα, ο επικεφαλής Σερραϊκής Γαλακτοβιομηχανίας “ΚΡΙ ΚΡΙ ΑΕ” κ. Παναγιώτης Τσινάβος, με την ευκαιρία παρουσίασης της νέας Μονάδας Βιοαερίου και παραγωγής ΑΠΕ, εστίασε, στο ρόλο των χρηματιστηριακών αγορών στη διαμόρφωση τιμών σε βασικά αγαθά. Ουσιαστικά φωτογράφισε κινήσεις κερδοσκοπικής σπέκουλας καθώς η συγκυρία δίνει «τροφή» στους traders και σε όσους ελέγχουν αλυσίδες αξίας να αποκομίσουν κέρδη.
Η παρέμβαση της ΕΚΤ
Στο υπόστρωμα αυτό ήρθε χθες η πρώτη προειδοποιητική βολή από το την ΕΚΤ, που προανήγγειλε ότι θα προχωρήσει σε αύξηση των επιτοκίων κατά 25 μονάδες βάσης τον Ιούλιο και σε νέα κίνηση τον Σεπτέμβριο, μην κρύβοντας την ανησυχία της για τον πληθωρισμό, «Ο πληθωρισμός θα παραμείνει σε ανεπιθύμητα υψηλά επίπεδα για μεγαλύτερη χρονική περίοδο», επισημαίνει. Σοβαρή ανησυχία προκαλούν οι νέες προβλέψεις της κεντρικής τράπεζας για την οικονομία καθώς είναι χειρότερες αυτών του Μαρτίου. Αναμένει πλέον ετήσιο πληθωρισμό στο 6,8% το 2022, προτού μειωθεί στο 3,5% το 2023 και στο 2,1% το 2024 – υψηλότερο από ό,τι στις προβλέψεις του Μαρτίου. Αυτό σημαίνει ότι ο πληθωρισμός στο τέλος του ορίζοντα προβολής προβλέπεται να είναι ελαφρώς υψηλότερος από τον στόχο του Διοικητικού Συμβουλίου. Ο πληθωρισμός χωρίς την ενέργεια και τα τρόφιμα προβλέπεται να είναι κατά μέσο όρο 3,3% το 2022, 2,8% το 2023 και 2,3% το 2024 – επίσης πάνω από τις προβλέψεις του Μαρτίου.
Βέβαια, μόλις τον περασμένο Μάρτιο κι ενώ είχε ξεσπάσει προ πολλού η ενεργειακή κρίση, η ΕΚΤ “έβλεπε” ανάπτυξη 3,7% και πληθωρισμό μόλις 5,1%,
Στο περιβάλλον όμως αυτό που καταγράφεται πλήρης αδυναμίας παρέμβασης το μέλλον προδιαγράφεται δυσοίωνο καθώς βέβαια η αύξηση των επιτοκίων αναμένεται να φέρει σε δύσκολη θέση τους μικρούς και αδύναμους.