Οι Έλληνες Ευρωβουλευτές έχουν έρθει το τελευταίο διάστημα στην επικαιρότητα, τόσο με την υπόθεση της Εύας Καϊλή η οποία βρίσκεται πλέον στη φυλακή, όσο και της Μαρίας Σπυράκη, η οποία ελέγχεται από το ευρωκοινοβούλιο για οικονομικές παρατυπίες που έχουν σχέση με επιδόματα που έλαβε συνεργάτης της από τον προϋπολογισμό του γραφείο της.
Σε κάθε περίπτωση, οι Βρυξέλλες αυτές τις ημέρες κυριαρχούν στις επικαιρότητα για ζητήματα διαφάνειας. Υπάρχει όμως μια παλιά ιστορία που δείχνει πως ορισμένα κενά στους θεσμούς της Ευρωπαϊκής Ένωσης δεν είχαν αντιμετωπιστεί εδώ και χρόνια με την αυστηρότητα που θα περίμενε κανείς.
Τον Νοέμβριο του 2015, 29 δημοσιογράφοι από χώρες-μέλη της Ευρωπαϊκής Ένωσης είχαν προσφύγει στο Ευρωπαϊκό Δικαστήριο διεκδικώντας διαφάνεια για ορισμένα από τα χρήματα που λαμβάνουν ευρωβουλευτές χωρίς να χρειάζεται να λογοδοτούν για το πού τα δαπανούν.
Λίγους μήνες πριν ξεκινήσουν τη δικαστική διαμάχη, είχαν ζητήσει από το Ευρωκοινοβούλιο να τους δώσει πρόσβαση σε έγγραφα που σχετίζονται με τους ευρωβουλευτές της χώρας τους, ώστε να μπορούν να διαπιστώσουν πώς ξοδεύονται τα περίπου 71 εκατομμύρια ευρώ τον χρόνο με τα οποία το ευρωκοινοβούλιο αποζημιώνει συνολικά τους 751 Ευρωβουλευτές του πέραν του μηνιαίου μισθού τους.
Τα επιδόματα αυτά προορίζονται για δαπάνες όπως έξοδα γραφείων, προσωπικά έξοδα ή συνεργάτες. Το πρόβλημα, σύμφωνα με τους δημοσιογράφους που προσέφυγαν τότε, ήταν πως για τα 38.7 από τα 71 εκατομμύρια που προορίζονται για προσωπικά έξοδα, οι ευρωβουλευτές δεν υποχρεούνται να προσκομίζουν στοιχεία αναφορικά με το πού τα δαπανούν. Πρόκειται για 4.342 ευρώ μηνιαίως σε κάθε ευρωβουλευτή, τα οποία σήμερα έχουν αυξηθεί σε 4.778 ευρώ και ονομάζονται «Αποζημίωση γενικών εξόδων». Είναι ένα από τα επιδόματα που λαμβάνουν οι ευρωβουλευτές. Το NEWS 24/7 πρόσφατα ανέλυσε τους μισθούς και τα επιδόματα των ευρωβουλευτών και των συνεργατών τους.
Το αίτημα που έκαναν οι δημοσιογράφοι στο Ευρωκοινοβούλιο απορρίφθηκε με το επιχείρημα της προστασίας των προσωπικών δεδομένων, καθώς και του φόρτου εργασίας που θα προέκυπτε σε περίπτωση χορήγησης άδειας πρόσβασης στα συγκεκριμένα έγγραφα. Το Ευρωκοινοβούλιο, επίσης, ενημέρωσε πως δεν διέθετε έγγραφα που σχετίζονταν με τον τρόπο που δαπανούσαν οι ευρωβουλευτές τις αποζημιώσεις γενικών εξόδων τους, δηλαδή τα 38,7 εκατομμύρια ευρώ.
Οι δημοσιογράφοι προσέφυγαν στο Ευρωπαϊκό Δικαστήριο ζητώντας του να απορρίψει τη στάση του Ευρωκοινοβουλίου προκειμένου να συμβάλλει στη διαφάνεια για τα χρήματα που προέρχονταν από τους Ευρωπαίους φορολογούμενους. Πρόκειται για μια υπόθεση που κράτησε τέσσερα χρόνια.
Μισθώματα στα πολιτικά τους κόμματα ή προσωπικούς λογαριασμούς
Επικεφαλής της ομάδας των δημοσιογράφων ήταν η Σλοβένα Anuška Delić η οποία σήμερα διευθύνει το Oštro , ένα περιφερειακό κέντρο ερευνητικής δημοσιογραφίας σε Κροατία και Σλοβενία. Η ιδέα είχε ξεκινήσει από εκείνη, όταν το 2014 άρχισε να αναζητά ανεπιτυχώς το πώς ξοδεύουν κάποια από τα επιδόματά τους οι Σλοβένοι Ευρωβουλευτές. Επικοινώνησε με συναδέλφους της από άλλες χώρες-μέλη και δημιουργήθηκε η ομάδα που ξεκίνησε το MEP’s Project: «Δεν ήταν εύκολο. Μας πήρε τέσσερα χρόνια και τελικά δεν πήραμε απαντήσεις» εξηγεί στο Magazine. «Με προβλημάτισε πολύ το γεγονός πως μπορούσα να έχω στοιχεία για το πώς ξοδεύουν τα χρήματά τους οι Σλοβένοι βουλευτές, αλλά όχι οι ευρωβουλευτές», συμπληρώνει.
Η Anuška Delić και οι 28 συνάδελφοί της, ερεύνησαν για τα επόμενα χρόνια την υπόθεση, δημοσιεύοντας σχετικά ρεπορτάζ. Σε 42 τουλάχιστον περιπτώσεις ευρωβουλευτών ανά την Ευρώπη, τα χρήματα από την μηνιαία «Αποζημίωση Γενικών Εξόδων» που αποσκοπεί στο να τους βοηθήσει να διατηρούν γραφείο στη χώρα εκλογής τους, κατέληγαν σε μισθώματα που πληρώνονταν στα πολιτικά κόμματα των ευρωβουλευτών ή ακόμη και σε προσωπικούς τους λογαριασμούς. Βουλευτές δηλαδή εντοπίστηκαν να υπομισθώνουν γραφεία που ήταν ήδη μισθωμένα σε τοπικές οργανώσεις των κομμάτων τους, ενώ άλλοι δήλωναν πως μισθώνουν γραφεία που ανήκουν στους ίδιους. Ακόμη, 249 ευρωβουλευτές είπαν είτε ότι δεν διατηρούσαν καθόλου γραφεία στη χώρα εκλογής τους ή αρνήθηκαν να αποκαλύψουν τις διευθύνσεις. Σχετικό ρεπορτάζ του MEP’s Project δημοσιεύτηκε στα ελληνικά στην ιστοσελίδα Vice, στις 31 Ιουλίου 2017.
«Για κάθε ευρώ που ξοδεύεται από χρήματα της Ευρωπαϊκής Ένωσης, ο οποιοσδήποτε υποχρεούται να φέρει τα σχετικά αποδεικτικά στοιχεία. Εκτός από τους ευρωβουλευτές, οι οποίοι για το συγκεκριμένο επίδομα δεν λογοδοτούν σε κανέναν. Δεν καταλαβαίνω γιατί το Ευρωκοινοβούλιο δεν έχει θελήσει να βρει λύση που θα ευνοεί την διαφάνεια» λέει στο Magazine η Anuška Delić.
Η Κούνεβα, η Σπυράκη, ο Ανδρουλάκης και τα 15 «Διαβάστηκε»
Στο πλαίσιο της έρευνάς τους, οι δημοσιογράφοι απέστειλαν ερωτήματα από τον Οκτώβριο του 2016 ως τον Μάιο του 2017, σε όλους τους ευρωβουλευτές, ζητώντας τους να παρέχουν πληροφορίες και συνεντεύξεις, αναφορικά με το κόστος των γραφείων στις χώρες τους αλλά και τιμολόγια από το που δαπανούν την μηνιαία «Αποζημίωση Γενικών Εξόδων» των 4.342 ευρώ. Από τους 21 Έλληνες ευρωβουλευτές, τιμολόγια παρείχε μόνο η τότε ευρωβουλευτής του ΣΥΡΙΖΑ, Κωνσταντίνα Κούνεβα. Απαντήσεις στα ερωτήματα των δημοσιογράφων, χωρίς να επισυνάψουν σχετικά τιμολόγια, έστειλαν ο ευρωβουλευτής (και νυν πρόεδρος) του ΠΑΣΟΚ Νίκος Ανδρουλάκης καθώς και ο Μανώλης Κεφαλογιάννης της Νέας Δημοκρατίας.
15 Έλληνες ευρωβουλευτές, ανάμεσά τους και η Εύα Καϊλή δεν απάντησαν στα ερωτήματα των δημοσιογράφων. Συγκεκριμένα πρόκειται για τους Νικόλαο Χουντή (ΛΑΕ), Κώστα Χρυσόγονο (ΣΥΡΙΖΑ), Γεώργιο Επιτήδειο (Χρυσή Αυγή), Λάμπρο Φουντούλη (Χρυσή Αυγή), Γιώργο Γραμματικάκη (Ποτάμι), Εύα Καϊλή (ΠΑΣΟΚ), Στέλιο Κούλογλου (ΣΥΡΙΖΑ), Γεώργιο Κύρτσο (ΝΔ), Νότη Μαριά (Ελλάδα – Εναλλακτικός Δρόμος), Κωνσταντίνο Παπαδάκη (ΚΚΕ), Δημήτρη Παπαδημούλη (ΣΥΡΙΖΑ), Σοφία Σακοράφα (Ανεξάρτητη), Ελευθέριο Συναδινό (Χρυσή Αυγή), Ελισάβετ Βόζενμπεργκ (ΝΔ) και Θεόδωρο Ζαγοράκη (ΝΔ).
Τέλος, δύο ευρωβουλευτές, ο Μίλτος Κύρκος από το Ποτάμι και ο Σωτήρης Ζαριανόπουλος από το ΚΚΕ δέχτηκαν να παραχωρήσουν τηλεοπτικές συνεντεύξεις για το θέμα. Το ίδιο έκανε αρχικά και η τότε ευρωβουλευτής της Νέας Δημοκρατίας, Μαρία Σπυράκη, η οποία ωστόσο λίγο αργότερα ζήτησε από τους δημοσιογράφους να μην προβάλουν τελικά τη συνέντευξή της. Έτσι απάντησε στο αίτημα παροχής πληροφοριών, ενημερώνοντας πως διατηρεί δύο γραφεία σε Αθήνα και Θεσσαλονίκη αναφέροντας τις διευθύνσεις καθώς και ότι δαπανά το σύνολο του επιδόματος για τα έξοδα του γραφείου, ενώ κατά περίπτωση συμπληρώνει και από τα χρήματα της βουλευτικής της αποζημίωσης.
Απορριπτική απόφαση του δικαστηρίου
Η προσπάθεια του MEP’s Project έληξε στις 25 Σεπτεμβρίου του 2018. Το Γενικό Δικαστήριο της Ευρωπαϊκής Ένωσης εξέδωσε την απόφασή του για την προσφυγή των 29 δημοσιογράφων, με την οποία δικαίωνε το Ευρωκοινοβούλιο και ταυτόχρονα επικαλούταν λόγους προστασίας προσωπικών δεδομένων, εξαιτίας των οποίων, τα στοιχεία που ζητούσαν οι δημοσιογράφοι για τον τρόπο που οι Ευρωβουλευτές δαπανούν τα χρήματα της «Αποζημίωσης γενικών εξόδων» δεν μπορούν να δοθούν στη διαφάνεια. Η ιστορία έληξε άδοξα για τους δημοσιογράφους.
Σήμερα, τέσσερα χρόνια μετά την απορριπτική απόφαση του Δικαστηρίου, η Σλοβένα Anuška Delić επιμένει πως όλο το θέμα περιστρέφεται γύρω από την έλλειψη πολιτικής βούλησης. «Μιλάμε για χρηματικό ποσό που μπορεί να θεωρηθεί ακόμη και δεύτερος μισθός, χωρίς υποχρέωση λογοδοσίας», εξηγεί. «Αν η Ευρωπαϊκή Ένωση θέλει έστω και σήμερα να πείσει πως ενδιαφέρεται στα σοβαρά να λύσει αυτές τις παράξενες καταστάσεις, πρέπει να συζητήσει σοβαρά για τα θέματα διαφάνειας», καταλήγει.